„40 proc. białaczek w krajach skandynawskich jest wykrywanych podczas rutynowych badań krwi wykonywanych w ramach medycyny pracy. Przypomnę też, że Urszuli Jaworskiej – pierwszej pacjentce w Polsce, która otrzymała której przeszczepiono szpik kostny od niespokrewnionego dawcy, także białaczkę wykryto podczas rutynowych badań” – podkreśla prof. Wiesław W. Jędrzejczak, krajowy konsultant w dziedzinie hematologii.
Eksperci są zgodni: morfologię krwi obwodowej powinniśmy wykonywać raz do roku. Najlepiej by była ona obowiązkowa w ramach medycyny pracy. A jaka jest rzeczywistość? Z badania zrealizowanego w ramach kampanii „Odpowiedź masz we krwi”, przeprowadzonego przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinia wynika, że świadomość ta nie idzie w parze z praktyką. 83 proc. Polaków uważa, że morfologię powinniśmy wykonywać co najmniej raz na 12 miesięcy, ale 43 proc. z nas wykonuje ją rzadziej, niż to zalecają eksperci.
Co więcej, ponad połowa Polaków (52%) uważa, że morfologia jest obowiązkowym badaniem zlecanym w ramach okresowych badań medycyny pracy. Tymczasem od 1996 roku morfologia krwi nie jest badaniem obowiązkowym dla wszystkich pracowników. Jednocześnie morfologia nie jest kojarzona jako badanie pozwalające wykryć poważne choroby krwi. Zaledwie co piąty badany (19%) wskazał białaczkę, jako chorobę, w wykryciu której może pomóc morfologia, jeszcze mniej osób (17%) wymieniło inne choroby nowotworowe, a zaledwie 5% – inne choroby krwi.
Jednocześnie według danych Krajowego Rejestru Nowotworów (KRN) w ciągu ostatnich trzech dekad liczba nowych zachorowań na nowotwory układu krwiotwórczego i chłonnego wzrosła ponad 2-krotnie. Prognozy demograficzne i epidemiologiczne nie są optymistyczne – starzejące się społeczeństwo będzie przekładać się na coraz większą liczbę pacjentów hematologicznych.
„Objawy chorób hematologicznych są niespecyficzne, mogą przypominać infekcje (np. gorączka, poty – szczególnie nocne, osłabienie), ale również jednym z objawów chorób hematologicznych, wynikających z zaburzeń odporności, mogą być nawracające zakażenia. Dlatego też wczesna diagnostyka – kluczowa dla powodzenia terapii – może być utrudniona” – tłumaczy prof. Ewa Lech-Marańda, dyrektor Instytutu Hematologii i Transfuzjologii.
Przykładowo, przewlekła białaczka szpikowa rozwija się powoli, dając objawy ogólne i niejednoznaczne, takie jak zmęczenie, uczucie pełności w lewej części jamy brzusznej, utrata masy ciała, krwawienie, gorączka, utrata apetytu, nawracające zakażenia. Wyjątkową grupą pacjentów są osoby starsze, które często swój stan zdrowia tłumaczą podeszłym wiekiem, a mogą np. chorować na mielofibrozę – jeden z najrzadszych, lecz wyjątkowo groźnych nowotworów krwi.
Kiedyś w Polsce 20 proc. przypadków białaczki wykrywanych było w morfologii krwi obwodowej wykonywanej rutynowo w ramach okresowych badań medycyny pracy, teraz jest to zaledwie 2 proc.
„Rola medycyny pracy we wczesnej diagnostyce chorób jest nieoceniona. Często to jedyny moment
na przestrzeni kilku lat, kiedy wykonujemy jakiekolwiek badanie. Dlatego trzeba wykorzystać jej potencjał w profilaktyce, tak jak jest np. we Francji. Tym bardziej, że – jak obserwuję – wielu pracodawców finansuje dodatkowe pakiety świadczeń zdrowotnych dla swoich pracowników, bo mają coraz większą świadomość, że o zdrowie pracowników trzeba dbać i że ta inwestycja się po prosu zwraca” – podkreśla lek. Paweł Wdówik, krajowy konsultant w dziedzinie medycyny pracy.
„Badanie krwi, moczu i OB to absolutne minimum jakie każdy z nas powinien wykonywać. Oczywiście najlepiej jeśli istniał by obowiązek np. w ramach medycyny pracy. Ale skoro nie obowiązek to niech zwycięży rozsądek – te badania potrafią wykryć znaczącą ilość chorób narządów wewnętrznych, a są tanie i proste do zrobienia” – dodaje prof. Jędrzejczak.
„Odpowiedź masz we krwi” to kampania edukacyjna poświęcona chorobom krwi i szpiku, w tym nowotworom hematologicznym. Celem inicjatywy jest upowszechnienie wiedzy nt. chorób krwi i szpiku kostnego, ich niespecyficznych objawów, przebiegu i metod leczenia. Partnerami kampanii są Polskie Towarzystwo Hematologów i Transfuzjologów, Polskie Towarzystwo Onkologii i Hematologii Dziecięcej oraz Instytut Hematologii i Transfuzjologii. Patronat honorowy nad kampanią objęli konsultant krajowy w dziedzinie hematologii – Prof. dr hab. n. med. Wiesław
W. Jędrzejczak oraz konsultant krajowy w dziedzinie medycyny pracy – Lek. Paweł Wdówik.
