„Typowy dla dławicy piersiowej dyskomfort wywołany przez niedokrwienie mięśnia sercowego jest zwykle umiejscowiony pośrodku klatki piersiowej, w pobliżu mostka, ale może być odczuwany także w nadbrzuszu, okolicy żuchwy i zębów, między łopatkami; czasem promieniuje do kończyn górnych, aż do nadgarstka i palców. Dyskomfort ten – ból dławicowy – jest często opisywany jako ucisk, gniecenie, zaciskanie lub ciężar, a czasami jako dławienie, uczucie opasującej obręczy lub pieczenie, nierzadko z towarzyszeniem silnego lęku. Może być tez też zgłaszany jako duszność, brak tchu. Zwykle ból trwa kilka do kilkunastu minut i ustępuje samoistnie lub po podaniu odpowiednich środków farmakologicznych. Nie należy ignorować nawet pojedynczych epizodów, gdyż trwający powyżej 15 minut ból dławicowy może oznaczać początek zawału serca, a zatem zagrożenia życia. Ponadto powtarzające się, nawet krótkotrwałe, epizody, bez właściwej diagnozy i wdrożenia odpowiedniej terapii mogą prowadzić do znacznego pogorszenia się stanu zdrowia i komfortu życia” – wyjaśnia prof. Jarosław D. Kasprzak z Katedry i Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Według szacunków ekspertów, każdego roku w Europie na dławicę piersiową zapada od 2 do 4 osób na 1000 mieszkańców, a choruje między 20 a 40 osób na 1000 mieszkańców. W Polsce z powodu dławicy piersiowej może cierpieć około 1,5 mln osób, a w USA nawet 8,5 mln osób.Szczególnie zagrożone są kobiety po 50. roku życia oraz mężczyźni po 40. roku życia.
Dławica piersiowa, zwana również dusznicą bolesną, to skutek choroby niedokrwiennej serca. Charakterystykę dyskomfortu związanego z niedokrwieniem mięśnia sercowego (dławica piersiowa – angina pectoris) można podzielić na 4 kategorie: umiejscowienie, charakter, czas trwania i związek z wysiłkiem fizycznym oraz innymi czynnikami nasilającymi lub łagodzącymi.
Dyskomfort wywołany przez niedokrwienie mięśnia sercowego jest zwykle umiejscowiony w klatce piersiowej, w pobliżu mostka, ale może być odczuwany np. w nadbrzuszu, okolicy żuchwy i zębów, między łopatkami bądź promieniujący do kończyn górnych aż do nadgarstka i palców. Dyskomfort ten jest często opisywany jako ucisk (gniecenie), zaciskanie lub ciężar, a czasami jako dławienie, uczucie opasującej obręczy lub pieczenie. Przydatne może być bezpośrednie zapytanie pacjenta o występowanie „dyskomfortu”, ponieważ wielu pacjentów nie odczuwa „bólu” ani „ucisku” w klatce piersiowej. Dławicy może towarzyszyć duszność, a dyskomfortowi w klatce piersiowej mniej swoiste objawy, takie jak męczliwość lub słabość, nudności, pieczenie/palenie, niepokój czy „uczucie zbliżającej się śmierci”. Czas trwania — w większości przypadków od kilku do 10 minut. Objawy ustępują szybko po ustaniu działania czynników sprawczych.
Dławicę piersiową charakteryzuje zespół objawów spowodowanych zmniejszeniem ilości dostarczanego tlenu do mięśnia sercowego w stosunku do jego zapotrzebowania. Gdy serce pracuje w warunkach normalnych, ilość krwi dopływająca tętnicami wieńcowymi zapewnia odpowiednią ilość tlenu i substancji odżywczych, jaką potrzebuje mięsień sercowy do wykonania pracy. Kiedy zapotrzebowanie na tlen wzrasta – np. spowodowane wysiłkiem fizycznym lub emocjami – krew w wyniku zwężeń w naczyniach wieńcowych nie dostarcza odpowiedniej ilości tlenu i w mięśniu sercowym pojawia się deficyt, który objawia się charakterystycznym dla dławicy piersiowej zamostkowym bólem o charakterze ucisku.
Najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej serca, prowadzącej do dławicy piersiowej, jest miażdżyca tętnic wieńcowych, które doprowadzają krew do mięśnia sercowego i są odpowiedzialne za zaopatrzenie go w tlen i substancje odżywcze. Inne przyczyny to m.in. skurcz, zator, zapalenie lub uraz tętnicy wieńcowej, zakrzepica tętnicza czy rozwarstwienie aorty.
Zwężanie światła tętnicy wieńcowej powstaje w wyniku tworzenia się tzw. blaszki miażdżycowej. Do ich rozwoju przyczyniają się m.in.: wysokie stężenie cholesterolu we krwi, cukrzyca i stany przedcukrzycowe, otyłość, nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu, a także nieprawidłowa dieta, przepracowanie, przewlekły stres oraz brak aktywności fizycznej.
W przypadku wystąpienia objawów dławicy piersiowej należy w pierwszej kolejności uspokoić chorego oraz wydzielić mu miejsce ze swobodnym dostępem do tlenu. Podstawowym warunkiem przyspieszenia poprawy w czasie napadu bólowego jest zachowanie psychicznego i fizycznego spokoju. Jeśli ból w klatce piersiowej utrzymuje się dłużej niż 15 minut najlepiej wezwać karetkę pogotowia, gdyż może to świadczyć o ostrym zawale serca, wymagającym natychmiastowej interwencji kardiologicznej (zabieg angioplastyki).
W przypadku wystąpienia objawów dławicy piersiowej po raz pierwszy, po ustąpieniu bólu w dalszej kolejności należy przeprowadzić specjalistyczną diagnostykę kardiologiczną celem potwierdzenia choroby i ustalenia odpowiedniego leczenia.
Badania pozwalające na ustalenie rozpoznania choroby może wykonać kardiolog w poradni specjalistycznej. Powinny być one poprzedzone wykonaniem badań podstawowych przez lekarza pierwszego kontaktu.
Wstępnym etapem diagnostyki jest wykonanie badań laboratoryjnych, które mogą ujawnić czynniki ryzyka miażdżycy oraz zaburzenia sprzyjające występowaniu dławicy piersiowej. Pozwalają one na ocenę ryzyka występowania choroby. Do badań tych należą: profil lipidowy, stężenie glukozy we krwi, morfologia krwi, stężenie kreatyniny w surowicy oraz elektrokardiogram spoczynkowy.
Dalsze badania specjalistyczne to: echokardiografia spoczynkowa, elektrokardiograficzna próba wysiłkowa, obrazowe próby obciążeniowe, a także tomografia komputerowa naczyń wieńcowych, rezonans magnetyczny oraz koronarografia.
Leczenie dławicy piersiowej sprowadza się głównie do terapii farmakologicznej i ma na celu zmniejszanie nasilenia objawów choroby, podniesienie jakości życia chorych oraz zapobieganie incydentom sercowo-naczyniowym, mogącym doprowadzić do śmierci. Leczenie polega na zahamowaniu zmian w okolicy naczyń wieńcowych i nie dopuszczaniu do sytuacji, w której dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego. U wybranych chorych, kwalifikujących się do takiego postępowania, wskazanie jest leczenie inwazyjne (zabieg rewaskularyzacyjny).
Istotną rolę wspomagającą w terapii wszelkich schorzeń sercowo-naczyniowych, w tym również dławicy piersiowej, odgrywa profilaktyka. Przede wszystkim należy dążyć do zwalczania czynników ryzyka miażdżycy, leczenia chorób nasilających dławicę piersiową, takich jak niedokrwistość, nadczynność tarczycy czy zaburzenia rytmu serca.
Udowodniona jest silna zależność pomiędzy stylem życia a występowaniem dławicy piersiowej. Niewłaściwa dieta, brak aktywności fizycznej i palenie tytoniu, stanowią istotne czynniki zwiększające ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Jednocześnie wykazano, że zmiana stylu życia może zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca nawet o 80%. W profilaktyce dławicy piersiowej należy wdrożyć zasady zdrowej zbilansowanej diety, uwzględniającej ograniczenie tłuszczu i soli, dążyć do utrzymywania prawidłowego poziomu cholesterolu oraz właściwej masy ciała (BMI), podjąć umiarkowaną aktywność fizyczną, trwającą od 30 do 60 minut dziennie, co najmniej przez 5 dni w tygodniu oraz bezwzględnie rzucić palenie i drastycznie ograniczyć spożywanie alkoholu.
Dziś (10 września) została zainaugurowana kolejna odsłona kampanii „Servier dla serca”. W ramach tegorocznej kampanii mieszkańcy 13 miast będą mogli wziąć udział w bezpłatnych badaniach obejmujących: określenie wskaźnika masy ciała (BMI), pomiar ciśnienia tętniczego krwi, stężenia glukozy we krwi i poziomu cholesterolu wraz z frakcjami (tzw. pełny lipidogram). W uzasadnionych wynikami przypadkach obecni w Mobilnej Poradni Servier lekarze przeprowadzą konsultacje kardiologiczne oraz poszerzoną specjalistyczną diagnostykę, tj. EKG i w wybranych miastach ECHO serca.
