Osteoporoza jest chorobą kości prowadzącą do złamań, które mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie (są to tak zwane złamania niskoenergetyczne). Najczęściej dotyczą kręgosłupa, kości przedramienia i szyjki kości udowej, ale mogą wystąpić również w innych lokalizacjach.
Eksperci podczas debaty jaka odbyła się w Instytucie Zarządzania w Ochronie Zdrowia na Uczelni Łazarskiego zwrócili uwagę na kilka głównych problemów dotyczących tej jednostki chorobowej. Osteoporoza jest problemem zdrowotnym, którego skala zarówno kliniczna, jak i społeczno-ekonomiczna pozostaje niedoszacowana i niedoceniona. Osteoporoza na świecie dotyka ok. 22,1% kobiet oraz 6,1% mężczyzn powyżej 50 roku życia. Szacowana liczba osób chorych na osteoporozę w Polsce w 2018 roku, oparta na wskaźnikach epidemiologicznych, to 2,1 mln, z czego 1,7 mln to kobiety. Niemniej, wiele więcej osób żyje nie będąc świadomymi tej choroby. Eksperci kliniczni alarmowali o niskim poziomie zdiagnozowania pacjentów chorujących na osteoporozę i braku specjalistycznego leczenia.
„Według najświeższych danych stopień niedoszacowania liczby chorych na osteoporozę w Polsce w 2018 roku wyniósł 74%. Odpowiada to liczbie 1,56 mln niezdiagnozowanych osób” – podkreślił Jerzy Gryglewicz ekspert ds. ekonomiki zdrowia IZWOZ
Istotnym problemem jest fakt, że ponad 80% chorych, u których doszło do złamania nie ma rozpoznanej i właściwie leczonej osteoporozy. W 2018 roku odnotowano 120 tys. złamań niskoenergetycznych związanych z osteoporozą. Dane o złamaniach z 2017 roku wskazują, że w ciągu 6 miesięcy od złamania jedynie u 2,5% pacjentów wykonano badanie densytometryczne, ponadto niespełna 20,0% z nich otrzymuje odpowiednie leczenie farmakologiczne.
„Zmianą, która w sposób zasadniczy wpłynęłaby na skuteczność wykrywania i leczenia osteoporozy jest wykonywanie badań diagnostycznych (FRAX, densytometria) u każdego pacjenta po 50 r.ż. leczonego z powodu złamania” – powiedział prof. Jarosław Czubak, Konsultant Krajowy w dziedzinie ortopedii i traumatologii narządu ruchu.
Eksperci kliniczni podkreślili kluczową rolę lekarza POZ, który powinien podejmować działania profilaktyczne kierując pacjentów zagrożonych osteoporozą do lekarzy specjalistów, w szczególności pracujących w poradni leczenia osteoporozy lub poradniach reumatologicznych i ortopedycznych w celu potwierdzenia rozpoznania i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
„Odpowiednio dobrane leczenie farmakologiczne osteoporozy wpływa na redukcję ryzyka złamań o ok. 50-70%. Prawidłowy dobór leku dokonany przez lekarza specjalistę, leczenie uwzględniające rehabilitację, dietę, eliminację modyfikowalnych czynników ryzyka złamań, edukację pacjenta oraz dobre monitorowanie leczenia prowadzonego przez lekarza POZ, warunkuje skuteczność i zmniejszenie ryzyka powtórnych złamań u pacjenta, a w szerszym wymiarze powinno skutkować redukcją liczby złamań w populacji. Jest to tym bardziej istotne że ok 40% pacjentów leczonych z powodu złamań osteoporotycznych to ludzie pracujący”– podkreślała prof. Ewa Marcinowska-Suchowierska, przewodnicząca zespołu ekspertów ds. osteoporozy działającego przy Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.
Na tym tle szczególnie rośnie znaczenie utrzymania sprawności funkcjonalnej i samodzielności osób w podeszłym wieku. Jednym z najważniejszych zadań w tym zakresie jest inwestycja w profilaktykę i leczenie osteoporozy. Eksperci szczególnie podkreślali konieczność powszechnego wprowadzenia dla grup pacjentów powyżej 50 r.ż. metod skryningowych zgodnych z wytycznymi WHO takich jak kalkulator ryzyka złamań FRAX, który pozwala na identyfikację pacjentów o wysokim ryzyku złamania w ciągu kolejnych 10 lat.
„W celu prewencji wystąpienia osteoporozy wymagana jest odpowiednia edukacja w grupie wiekowej 50+ dotycząca zdrowego stylu życia, uwzględniająca aktywność fizyczną, przyjmowanie wapnia i witaminy D w odpowiednich ilościach. Szczególnie istotne jest zachowanie ciągłej aktywności fizycznej, która jest zalecana zarówno osobom narażonym na ryzyko wystąpienia osteoporozy, jak i osobom z już rozpoznaną chorobą. Wiele badań wskazuje na pozytywną korelację między gęstością mineralną kośc,i a regularnym wysiłkiem fizycznym dopasowanych do możliwości pacjenta” – rekomendowała prof. prof. Ewa Marcinowska-Suchowierska Przewodnicząca zespołu ekspertów ds. osteoporozy działającego przy Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.
Na brak pełnych i aktualnych danych dotyczących epidemiologii złamań osteoporotycznych zwróciła uwagę dr Małgorzata Gałązka- Sobotka Dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego: „brak centralnego rejestru złamań utrudnia szacowanie populacji, jak również nie daje możliwości prowadzenia analiz z zakresu skuteczności leczenia, efektywności kosztowej itd. Istnieje, więc potrzeba rzetelnej weryfikacji danych epidemiologicznych dotyczących osteoporozy w Polsce”.
