„Nigdy wcześniej nie mieliśmy do czynienia z taką plagą otyłości jak dzisiaj” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Paweł Bogdański, internista oraz hipertensjolog, kierownik Katedry Leczenia Otyłości, Zaburzeń Metabolicznych i Dietetyki Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, organizator kampanii „Porozmawiajmy szczerze o otyłości”. Dziś już co czwarty Polak choruje na otyłość.
Nadmierną masę ciała stwierdza się u trzech na pięciu dorosłych Polaków. Co czwarty choruje na otyłość. Według szacunków Narodowego Funduszu Zdrowia za 6 lat osób chorujących na otyłość będzie aż 30%. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje otyłość za chorobę przewlekłą, tak samo jak nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2 czy przewlekłe choroby układu oddechowego.
Na podstawie wytycznych WHO otyłość u dorosłych występuje gdy BMI większe lub równe 30 kg/m2 (BMI 30), nadwaga jeśli BMI jest większe lub równe 25 kg/m2 (BMI 25). U dzieci nadwagę i otyłość stwierdza się na podstawie analizy relacji masy ciała i wzrostu (dla dzieci w wieku poniżej 5 lat) oraz na relacji BMI i wieku dla dzieci w wieku 5-19 lat.
„Otyłość to nie jest wybór. Otyłość często towarzyszy pacjentom od dziecka lub pojawia się powoli niezauważalna, towarzysząc innym schorzeniom np. hormonalnym, psychologicznym” – wyjaśnia prof. Bogdański. – „Generuje ona ogromne koszty społeczne. Tempo wzrostu zachorowań jest dynamiczna, dlatego powinniśmy zacząć rozmawiać o otyłości w sposób odpowiedzialny. Mam nadzieję, że kampania w tym pomoże”.
Współczesna nauka nie zna w pełni przyczyn rozwoju otyłości. Znanych jest wiele czynników ryzyka rozwoju tej choroby. Niewątpliwie na predyspozycje do jej wystąpienia nakładają się realia współczesnego świata: wysoko przetworzona i bogato-energetyczna żywność, ciągły stres i pośpiech, ograniczona aktywność fizyczna i zapewne jeszcze wiele innych. Niemniej, należy zwrócić uwagę, na fakt, że choroba ta dotyczy często także osób posiadających specjalistyczną wiedzę w tym zakresie: dietetyków, psychologów, lekarzy co jednoznacznie przemawia za tym, że niejednokrotnie nie jesteśmy w stanie zapobiec jej rozwojowi.
Kluczem do rozpoczęcia leczenia jest świadomość, że otyłość to choroba, którą trzeba leczyć, ponieważ zagraża życiu. Pacjent chorujący na otyłość powinien być pod opieką zespołu terapeutycznego, składającego się z lekarza, dietetyka, fizjoterapeuty i psychologa. Nie we wszystkich przypadkach zmiana nawyków żywieniowych oraz włączenie aktywności fizycznej przekłada się na osiągniecie celu terapeutycznego. Dlatego tak ważne jest, aby pod opieką specjalisty wdrożyć skuteczne leczenie farmakologiczne, którego niezbędnym elementem będą dieta i zdrowy tryb życia. Obecnie w Polsce są dostępne trzy leki ułatwiające redukcję masy ciała.
Dla osób chorujących na otyłość olbrzymią ratunkiem może być chirurgia bariatryczna. Do operacji kwalifikowani są chorzy na otyłość III stopnia (BMI 40+) lub otyłość II stopnia (BMI 35,0 – 39,9), u których doszło już do powikłań otyłości, np. cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego lub choroby zwyrodnieniowej stawów.
„U części pacjentów, konieczne jest leczenie zabiegowe. Ta forma leczenia jest przede wszystkim szansą dla chorych z otyłością olbrzymią nie tylko na uratowanie życia, ale na poprawę jego jakości” – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Mariusz Wyleżoł, chirurg bariatra, ekspert w dziedzinie chirurgii bariatrycznej oraz metabolicznej, II Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i Onkologicznej, II Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny.
Obecnie w Polsce najczęściej wykonuje się trzy rodzaje operacji bariatrycznych: rękawową resekcję żołądka, wyłączenie żołądkowe oraz wszczepienie opaski żołądkowej.
Celem każdej z tych operacji nie jest wbrew pozorom ograniczenie objętości żołądka, ale przede wszystkim wyłączenie z działania tej części żołądka, w której produkowana jest grelina, czyli tzw. hormon głodu oraz przywrócenie poposiłkowego wydzielania GLP-1 dającego nam uczucie sytości. Powyższe operacje są refundowane przez NFZ.
„Porozmawiajmy szczerze o otyłości” to kampania, która ma na celu uświadomić społeczeństwu, że otyłość to choroba przewlekła, którą trzeba leczyć, ponieważ realnie zagraża zdrowiu. Organizatorem kampanii jest Polskie Towarzystwo Kardiodiabetologiczne.
