Zobowiązywanie lekarza, aby ten ponosił koszty zlecanych pacjentowi badań narusza zbiorowe prawa pacjenta – tak uznał Rzecznik Praw Pacjenta w decyzji dotyczącej jednej z placówek medycznych z województwa mazowieckiego.
Rzecznik Praw Pacjenta stwierdził, że organizacja procesu udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (w ramach umowy z NFZ), z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, przewidująca, że świadczeń tych udzielają lekarze, którzy (na podstawie postanowień umownych) muszą ponieść koszty zleconych pacjentom badań diagnostycznych, w tym laboratoryjnych, stanowi praktykę naruszającą zbiorowe prawo pacjentów do świadczeń zdrowotnych, odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej i udzielanych z należytą starannością (art. 6 ust. 1 i art. 8 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta).
W listopadzie 2019 r. Rzecznik Praw Pacjenta podjął analizę kwestii obciążania lekarzy przez placówki medyczne kosztami zlecanych i wykonywanych u pacjentów badań. Według doniesień medialnych, lekarz zlecający badania miałby zarobić mniej, gdyż z własnego wynagrodzenia musi pokryć koszty zleconych pacjentom badań. Zatem im mniej zleciłby badań, tym jego wynagrodzenie byłoby wyższe. W skrajnych przypadkach koszty zleconych badań były wręcz wyższe niż wynagrodzenie lekarza.
Rzecznik Praw Pacjenta wnikliwie przeanalizował sprawę i zebrane materiały, dochodząc do przekonania, że ww. praktyka może skutkować ograniczeniem praw pacjenta z kilku powodów. Tego rodzaju postanowienia umowne w umowach z lekarzami nie powinny w ogóle się znajdować, gdyż koszty zlecanych pacjentom badań powinna pokrywać placówka medyczna (§ 12 ust. 6 zd. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie Rzecznik Praw Pacjenta wnikliwie przeanalizował sprawę i zebrane materiały, dochodząc do przekonania, że ww. praktyka może skutkować ograniczeniem praw pacjenta z kilku powodów. Tego rodzaju postanowienia umowne w umowach z lekarzami nie powinny w ogóle się znajdować, gdyż koszty zlecanych pacjentom badań powinna pokrywać placówka medyczna (§ 12 ust. 6 zd. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz § 15 ust. 1 zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Nr 182/2019/DSOZ z dnia 31 grudnia 2019 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju ambulatoryjna opieka specjalistyczna).
Co istotne w tej sprawie lekarze nie są podwykonawcami świadczeniodawcy, w myśl przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a wykonują u tego świadczeniodawcy zawód. Ponadto placówki medyczne podnoszą, że wynagrodzenie lekarzy jest powiązane z wyceną świadczeń przez NFZ i jeżeli lekarz zleci wykonanie u pacjenta badań – udzieli tym samym wyżej wycenionego świadczenia, dzięki czemu otrzyma także wyższe wynagrodzenie. Nie zawsze jednak tak będzie i zlecanie pacjentowi kolejnych badań może skutkować pomniejszeniem wynagrodzenia lekarza. Dodatkowo, w ocenie Rzecznika Praw Pacjenta, samo brzmienie stosowanych przez placówkę medyczną postanowień umownych zostało ukształtowane w taki sposób, że jego wydźwięk jest negatywny i może mieć wpływ na decyzję lekarza co do wykonania u pacjenta określonych badań. W tej sprawie lekarz zobowiązywał się do poniesienia kosztów wykonania niezbędnych badań diagnostycznych, przeprowadzonych w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego. Zdecydowanie może wywołać w odbiorze u lekarza przekonanie, że jego wynagrodzenia będzie pomniejszone, w wyniku większej liczby zlecanych pacjentom badań, których koszty musi przecież finalnie ponieść.
