Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej Andrzej Matyja przekazał Ministrowi Sprawiedliwości Zbigniewowi Ziobrze projekt ustawy przewidujący ograniczenie odpowiedzialności cywilnej, karnej i zawodowej osób wykonujących zawody medyczne za działania pozostające w związku z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej w ramach zapobiegania, przeciwdziałania lub zwalczania COVID-19. Projekt został przygotowany przez Prezydium NRL.
W ocenie samorządu lekarskiego, w obliczu panującej pandemii, konieczne jest wprowadzenie regulacji prawnych modyfikujących ogólnie obowiązujące zasady odpowiedzialności prawnej przedstawicieli zawodów medycznych, zarówno w sferze prawa karnego, cywilnego, jak i odpowiedzialności zawodowej pracowników służby zdrowia w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii.
W piśmie Prezes NRL wyjaśnia, że stan epidemii COVID-19 zmusił władze państwowe do modyfikacji bardzo wielu przepisów prawnych regulujących praktycznie każdy aspekt życia społecznego. Dlatego kwestie modyfikacji zasad odpowiedzialności związanej z wykonywaniem zawodów medycznych w czasie epidemii powinny być uwzględnione w ramach specustaw dotyczących koronawirusa.
Projekt PNRL zakłada, że należy dostosować rozwiązania prawne regulujące zasady i zakres odpowiedzialności pracowników medycznych do nadzwyczajnych warunków w jakich obecnie działają. Uzasadnione jest okresowe ograniczenie odpowiedzialności prawnej personelu medycznego jedynie do przypadków, w których szkoda lub krzywda wyrządzona została w sposób zawiniony wskutek co najmniej rażącego niedbalstwa.
Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej wskazuje, że biorąc aktywny udział w walce z nieznaną dotychczas chorobą, lekarze nie mieli od początku jasnych i jednoznacznych wytycznych co do przyjętych sposobów postepowania medycznego i organizacyjnego. Nie było bowiem w Polsce wcześniejszych doświadczeń i wypracowanych procedur działania. Sytuacja ta prowadziła do tego, że nie było wypracowanych urzędowych lub spójnych eksperckich wytycznych lub zaleceń postępowania dla poszczególnych rodzajów świadczeń zdrowotnych. Lekarze częstokroć napotykali w swojej pracy rozbieżne wytyczne wydawane przez różne gremia (towarzystwa naukowe, konsultantów, inspektoraty sanitarne, itp.). Część procedur była tworzona na bieżąco, w celach doraźnych do zastosowania w danej placówce medycznej czy na danym obszarze kraju, co wynika z wciąż niezadowalającej wiedzy naukowej o chorobie wywołanej wirusem SARS-CoV-2.
W uzasadnieniu PNRL przypomina, że podobne rozwiązania łagodzące reżim odpowiedzialności prawnej personelu medycznego na czas epidemii COVID-19 zostały przyjęte m.in. w prawie amerykańskim. Według informacji posiadanych przez samorząd lekarski w dniu 24 marca 2020 r. Sekretarz Zdrowia i Opieki Społecznej (federalny minister zdrowia) skierował list do wszystkich gubernatorów wzywając ich do podjęcia szeregu natychmiastowych działań, w tym mających na celu ochronę pracowników ochrony zdrowia przed odpowiedzialnością związaną z ich pracą. Na poziomie federalnym została podpisana przez Prezydenta Donalda Trumpa ustawa w dn. 27 marca (CARES Act), która przewiduje, że lekarze i inni pracownicy ochrony zdrowia, którzy w charakterze wolontariuszy świadczą usługi medyczne w okresie stanu zagrożenia zdrowia publicznego w zw. z COVID-19, nie ponoszą odpowiedzialności na mocy prawa federalnego lub stanowego za jakąkolwiek szkodę spowodowaną jego działaniem lub zaniechaniem podczas świadczenia usług zdrowotnych w czasie stanu zagrożenia. Nie dotyczy to sytuacji, gdy szkoda spowodowana została działaniem lub zaniechaniem stanowiącym rażące niedbalstwo (niestaranność), przestępstwo lub pracownik był pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających. Ochrona prawna zapewniana lekarzom działającym w dobrej wierze, którzy zapewniają bezpłatną opiekę na miejscu wypadku została na czas epidemii w niektórych stanach poszerzona. American Medical Association podaje, że takie przepisy przyjęto w stanach Illinois, Connecticut, Kentucky i w Stanie Nowy Jork, w którym gubernator Andrew Cuomo w dniu 23 marca 2020 r. wydał executive order przewidujący m.in. zmianę przepisów poprzez poszerzenie nowojorskiej klauzuli zwalniającej z odpowiedzialności na wszystkich lekarzy i innych pracowników ochrony zdrowia udzielających świadczeń w ramach zwalczania COVID-19, chyba że szkoda została spowodowana rażącym zaniedbaniem.
