Według danych Światowej Organizacji Zdrowia nowotwory są jedną z głównych przyczyn śmiertelności na świecie – odpowiadają za jeden na sześć zgonów. 7% wszystkich rozpoznań chorób nowotworowych dotyczy nowotworów krwi. Przez swoje niespecyficzne objawy są one wyjątkowo trudnym do zdiagnozowania przeciwnikiem. Krew nie boli, nie daje jasnych sygnałów, że przestaje prawidłowo wykonywać swoje funkcje. Okazuje się, że niektóre nowotwory krwi mogą być skuteczne leczone. Ważne jest ich wczesne wykrycie i szybkie podjęcie leczenia.
„Często już na podstawie badania morfologii krwi obwodowej lekarz może postawić wstępną diagnozę i skierować pacjenta do właściwego specjalisty. Ważne jest, abyśmy pamiętali, że wykonanie morfologii krwi czy zgłoszenie się na wizytę do lekarza, jeśli występują niepokojące objawy – to proste zasady, które mogą uratować nam życie” – mówi prof. dr hab. n. med. Ewa Lech-Marańda, konsultant krajowy w dziedzinie hematologii.
Krew jest tkanką płynną, zamkniętą w naczyniach krwionośnych układu krążenia, stanowi u dorosłego człowieka 7% beztłuszczowej masy ciała. Pełni ona funkcje fundamentalne dla naszego organizmu – transportuje tlen i składniki odżywcze do poszczególnych tkanek oraz zapewnia tworzenie skrzepów, zapobiegających nadmiernej utracie krwi. Zwalcza infekcje, przenosi hormony w organizmie i umożliwia utrzymanie stałej temperatury wewnątrz ciała.
Krew może być zarówno płynna, jak i stała. Jako tkanka łączna jest substancją wielokomórkową. Składa się z krwinek czerwonych, krwinek białych, płytek krwi oraz osocza – części płynnej zbudowanej w 90% z wody. To w niej zawieszone są komórki krwi. Kiedy tkanki są uszkodzone, na przykład wskutek skaleczenia, krew staje się stała – ulega procesowi krzepnięcia. Proces ten zabezpiecza nasz organizm przed nadmierną utratą krwi.
Czasami krew płynąca pod naszą skórą może wydawać się niebieska. Niebieskawy kolor żył jest jednak tylko złudzeniem optycznym8. Krew w ludzkim ciele jest zawsze czerwona. Swój kolor zawdzięcza występującemu w niej białku – hemoglobinie, zawierającemu czerwony związek zwany hemem. Odcienie czerwieni krwi mogą się jednak różnić. Bogata w tlen krew, opuszczająca serce w tzw. dużym krążeniu, jest jasnoczerwona. Kiedy wraca do serca z naczyń obwodowych, ma mniej tlenu, więc odcień ten staje się ciemniejszy10. W świecie zwierząt występuje aż 5 różnych kolorów krwi – błękitna, zielona, żółta, fioletowa i oczywiście czerwona. Każda z jej odmian wykorzystuje inną cząsteczkę do przenoszenia tlenu.
Istnieje wiele chorób i zaburzeń, które uniemożliwiają krwi wykonywanie swoich funkcji. Należą do nich między innymi nowotwory krwi. Jest to ogólny termin określający nowotwory związane z krwią, szpikiem kostnym i układem limfatycznym. Wyróżnia się około 140 różnych rodzajów nowotworów krwi, z których większość jest rzadka i może zagrażać życiu. Ponieważ objawy pojawiają się stopniowo, łatwo je zignorować lub przeoczyć, dlatego bardzo ważne jest poznanie symptomów nowotworów krwi.
„W przeciwieństwie do narządów naszego ciała, krew jest tkanką, która nie boli, nie daje czytelnych sygnałów, że jej stan ulega pogorszeniu. Niespecyficzne objawy chorób nowotworowych krwi – zmęczenie, istotna utrata masy ciała, nocne poty, gorączka – bywają mylące i niejednokrotnie są przypisywane innym schorzeniom, przez co opóźnia się postawienie właściwej diagnozy. Czasami objawy nowotworów krwi mogą być mylone z infekcjami bakteryjnymi czy grypą, a czasami te nowotwory mogą przez lata przebiegać bezobjawowo. Dlatego eksperci niezmiennie podkreślają, że jeśli widzimy u siebie niepokojące objawy – nie czekajmy aż będą się pogłębiać! Skierujmy swoje kroki do lekarza. Dziś, dzięki postępowi medycyny, znaczna część nowotworów krwi może być skutecznie leczona. Kluczem jest jednak wczesna diagnoza. Często już na podstawie badania morfologii krwi obwodowej lekarz może postawić wstępne rozpoznanie i skierować pacjenta do właściwego specjalisty. Ważne, abyśmy pamiętali o prostych zasadach – niepokojące objawy – wizyta u lekarza, a także raz w roku – badanie morfologii krwi. Te proste zasady mogą uratować nam życie” – wyjaśnia Ewa Lech-Marańda.
Dzień Nowotworów Mieloproliferacyjnych, Dzień Wiedzy o Chłoniaku, Dzień Mielofibrozy, Dzień Świadomości Przewlekłej Białaczki Szpikowej – wszystkie te dni specjalne obchodzone są we wrześniu – odpowiednio 12, 15, 19 i 22 września.
Poprawa wykrywalności chorób hematologicznych poprzez edukację nt. objawów i istoty wczesnej diagnostyki w powodzeniu terapii to główny cel kampanii edukacyjnej „Odpowiedź masz we krwi”.
