Od 1 września 2020 r. tylko 24 ośrodki w Polsce mogą leczyć pacjentów z zaawansowanym czerniakiem. I są to wyłącznie ośrodki wysokospecjalistyczne. Pozostałe placówki muszą przekazać swoich pacjentów do końca roku 2020.
Mimo, że na nowej, wrześniowej liście refundacyjnej nie pojawiło się długo oczekiwane leczenie adjuwantowe dla pacjentów z zaawansowanymi czerniakami, pacjenci muszą przygotować się na ważną zmianę dotyczącą ich leczenia.
Do tej pory, leczeniem pacjentów z zaawansowanymi czerniakami zajmowało się ponad 60 placówek w całej Polsce, jednak tylko część z tych ośrodków (24) miała pełny dostęp do terapii, specjalistów oraz badań diagnostycznych. Fakt niepełnego dostępu większości placówek do optymalnych terapii i diagnostyki mógł powodować, iż leczenie w tych ośrodkach było suboptymalne. Założenia nowego programu zakładają więc, że leczeniem pacjentów z zaawansowanymi czerniakami mogą zajmować się wyłącznie ośrodki wysokospecjalistyczne, które posiadają pełen zakres terapii i usług.
„Takie rozwiązanie jest korzystne dla pacjentów z wielu względów. Wiemy, że część pacjentów będzie musiała dalej dojeżdżać do ośrodka koordynującego leczenie, ale z drugiej strony będzie miała dostęp do najbardziej doświadczonych w tym obszarze lekarzy. Dziś pacjenci mają utrudniony dostęp do informacji, który ośrodek ma rzeczywiste duże doświadczenie w terapii czerniaków” – podkreśla prof. Piotr Rutkowski, Kierownik Kliniki Nowotwór Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków, Narodowego Instytutu Onkologii in. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowego Instytutu Badawczego, przewodniczący Akademii Czarniaka, sekcji naukowej polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej.
Już dziś każdy nowo zdiagnozowany pacjent trafi do jednego z 24 ośrodków, które:
– mają doświadczenie w rozpoznawaniu i leczeniu chorych na czerniaki w liczbie co najmniej 50 pacjentów rocznie,
– gwarantują posiadanie zespołu lekarzy specjalistów w dziedzinie onkologii klinicznej lub chemioterapii, chirurgii onkologicznej, radioterapii onkologicznej oraz pielęgniarki przeszkolonej w zakresie podawania cytostatyków,
– zapewniają realizację badań: laboratoryjnych (biochemiczne, hematologiczne, hormonalne), RTG, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, USG, EKG, badania histopatologicznego i endoskopowego (kolonoskopię), oceny obecności mutacji BRAF V600 oraz badań mikrobiologicznych (bakteriologiczne, wirusologiczne, mykologiczne),
– posiadają dostęp do wszystkich opcji terapeutycznych: chirurgii, radioterapii, leczenia systemowego, w tym do immunoterapii oraz leczenia celowanego.
Wymagania stawiane ośrodkom leczniczym odzwierciedlają kryteria wskazane przez międzynarodowe towarzystwo ECCO – European CanCer Organisation oraz są zbieżne z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, konsultantów krajowych ds. chirurgii onkologicznej oraz onkologii klinicznej.
W każdym województwie znajduje się co najmniej jeden ośrodek leczenia zaawansowanych czerniaków. Obecnie leczenie pacjentów z czerniakami zaawansowanymi prowadzą:
Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu
Centrum Onkologii Im. Prof. Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy
Regionalny Szpital Specjalistyczny im. dr Władysława Biegańskiego w Grudziądzu
Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. Św. Jana z Dukli w Lublinie
Szpital Uniwersytecki Imienia Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze Sp. z o.o.
Wojewódzkie Wielospecjalistyczne Centrum Onkologii i Traumatologii im. M. Kopernika w Łodzi
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy Oddział w Krakowie
Szpital Specjalistyczny Im. Ludwika Rydygiera w Krakowie Sp. z o.o.
Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Tarnowie
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Opolskie Centrum Onkologii im. prof. T. Koszarowskiego
Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie
Szpital Specjalistyczny w Brzozowie Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny im. Ks. B. Markiewicza w Brzozowie
Białostockie Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie
Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o.o. w Gdańsku
Szpitale Pomorskie Sp. z o.o. w Gdyni
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku
Beskidzkie Centrum Onkologii-Szpital Miejski im. Jana Pawła II w Bielsku-Białej
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowy Instytut Badawczy Oddział w Gliwicach
Świętokrzyskie Centrum Onkologii Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kielcach
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z Warmińsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie
Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu
Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie
Pacjenci do tej pory leczeni w innych ośrodkach będą przekazywani do nowych placówek w tym samym województwie w ramach uzgodnień i umów między szpitalami. Przeniesienie pacjentów nastąpi do końca 2020 r.
Szpitale spełniające warunki leczenia pacjentów z zaawansowanymi czerniakami będą w przyszłości również prowadzić leczenie uzupełniające chorych z czerniakami. Rozmowy przedstawicieli Akademii Czerniaka z Ministerstwem Zdrowia w sprawie objęcia refundacją leczenia uzupełniającego u chorych, u których występuje wysokie ryzyko nawrotu choroby po leczeniu chirurgicznym trwają już od ponad roku. Dlatego też oczekujemy, iż rozszerzenie dostępu do tej metody leczenia nastąpi niebawem.
Najważniejszym celem leczenia uzupełniającego, inaczej adjuwantowego, jest przede wszystkim uniknięcia nawrotu choroby, ale również redukcja kosztów kolejnych linii leczenia. Uniknięcie nawrotu choroby będzie możliwe u dodatkowych 20% chorych, którzy otrzymali leczenie adjuwantowe. U tych pacjentów nie dojdzie do rozwinięcia choroby i konieczności zastosowania dalszego leczenia.
Polska populacja pacjentów, którzy mogliby otrzymać leczenie uzupełniające (wykorzystującą immunoterapię lub terapię celowaną), liczy około 700 chorych. Obecnie stosowanie leczenia adjuwantowego jest możliwe jedynie w ramach Ratunkowego Dostępu do Technologii Lekowych. Do tej pory z tej procedury skorzystało ponad 200 pacjentów w całej Polsce, którzy otrzymali indywidualne zgody na swoje leczenie.
Ważne jest jednak, że wstępna diagnostyka znamion barwnikowych oraz zabiegi chirurgiczne, w tym wycięcie czarniaka może być wykonywane w większej liczbie ośrodków. Pacjenci, u których zdiagnozowano czerniaka we wczesnym stadium rozwoju (bez zajętych węzłów chłonnych, bez mikro-przerzutów oraz przerzutów odległych) mogą pozostawać pod opieką m.in. dermatologów oraz chirurgów.
