Stenoza kanału kręgowego, zwana także jego zwężeniem lub ciasnotą, to schorzenie wynikające najczęściej ze zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Dotyka ono głównie osób po 50. roku życia, zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Jej objawami są dolegliwości bólowe, drętwienie lub męczliwość kończyn dolnych, wynikające z ucisku struktur kostnych kręgosłupa na struktury nerwowe. Gdy ulgi nie przynosi leczenie zachowawcze w postaci fizjoterapii i leczenia przeciwbólowego lub gdy występują poważne deficyty w obrębie kończyn dolnych powodujące niedowład lub porażenie, konieczna jest interwencja chirurga. W krakowskim Szpitalu na Klinach nowoczesne małoinwazyjne zabiegi tzw. odbarczenia stenozy, czyli poszerzenia kanału kręgowego poprzez plastykę łuków kręgowych techniką endoskopową wykonuje chirurg-ortopeda dr n. med. Aleksander Winiarski.
Do stenozy czyli zwężenia kanału kręgowego, w którym położony jest rdzeń kręgowy, dochodzi z wielu przyczyn. Mogą to być zmiany kostne występujące samoistnie na skutek wrodzonej choroby genetycznej, zmiany pourazowe (np. po wypadku samochodowym), zmiany zwyrodnieniowe, w tym zmiany degeneracyjne stawów międzykręgowych czy też pogrubienie więzadła żółtego pokrywającego łuki kręgów, bądź zmiany w przebiegu dyskopatii, w tym przepukliny krążków międzykręgowych. Ucisk struktur kostnych na tkanki nerwowe rdzenia może wówczas prowadzić nie tylko do uciążliwych dolegliwości bólowych kończyn dolnych, mrowienia, zniesienia czucia lub drętwienia, ale także w ostrych przypadkach do ich niedowładu lub porażenia, co uniemożliwia normalne poruszanie się.
Leczenie zachowawcze i przeciwbólowe jest niestety z reguły mało skuteczne, dlatego aż u 70% pacjentów konieczny jest zabieg chirurgiczny. W trakcie zabiegu wykonuje się wówczas tzw. odbarczenie, czyli poszerzenie zwężonego kanału kręgowego poprzez całkowite lub częściowe usunięcie struktur powodujących ucisk nerwów.
Tradycyjnie zabiegi te wykonywane są metodą klasyczną, z tzw. dużego dojścia. Wiąże się to z koniecznością rozwarstwienia mięśni i uszkodzeniem okolicznych tkanek, co niestety zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań i wydłuża okres rehabilitacji po zabiegu. W wielu przypadkach jednak istnieją przeciwskazania do tego zabiegu, np. z uwagi na ogólny stan zdrowia, choroby współistniejące czy przyjmowanie leków zmniejszających krzepliwość krwi.
Obecnie istnieją nowoczesne metody leczenia tego stosunkowo często występującego schorzenia często związanego z postępującym wraz z wiekiem zwyrodnieniem kręgosłupa. W Szpitalu na Klinach zabiegi odbarczenia stenozy wykonywane są małoinwazyjną i niezwykle precyzyjną metodą endoskopową.
„Zabieg endoskopowego usunięcia stenozy to nowoczesne zastosowanie mikrochirurgii w ortopedii” – wyjaśnia dr n. med. Aleksander Winiarski, chirurg-ortopeda ze Szpitala na Klinach. – „Podczas zabiegu, wykonuje się niewielkie nacięcie skórne a następnie pod kontrolą kamery endoskopu za pomocą wiertarek szybkoobrotowych wycina w strukturach kostnych otwór, który pozwala na dostanie się bezpośrednio do kanału kręgowego, w okolice zlokalizowanych wcześniej przy pomocy diagnostyki obrazowej uciśniętych struktur nerwowych. Następnie w celu wygospodarowania dla nich odpowiedniej przestrzeni w kanale usuwa się przy pomocy niezwykle precyzyjnych narzędzi wszelkie zdegenerowane struktury kostne, jak przerośnięte więzadło żółte lub przerośniętą torebkę stawową”.
Zastosowanie techniki endoskopowej minimalizuje traumatyzację tkanek a także zmniejsza krwawienie i ryzyko powikłań związanych z uszkodzeniem korzeni nerwowych czy gojeniem się ran. Oznacza to krótszy pobyt w szpitalu – pacjenci pionizowani są już w kilka godzin po zabiegu a wypis do domu otrzymują już dzień po nim – oraz szybszą rekonwalescencję i powrót do codziennych czynności życiowych i zawodowych. Wśród wskazań pooperacyjnych jest wizyta kontrolna w pierwszym tygodniu oraz prowadzenie oszczędzającego trybu życia przez okres 2-3 tygodni po operacji.
„Dzięki wykorzystaniu endoskopu z kamerą umożliwiającą znaczne powiększenie obrazu operowanego miejsca każda czynność w trakcie operacji, w tym rozwiercanie kości czy usuwanie struktur uciskających nerwy, wykonywana jest w sposób wysoce precyzyjny, co minimalizuje ryzyko ewentualnych powikłań i uszkodzeń tkanek” – wyjaśnia Winiarski.
Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym, ale ze względu na znacznie mniejsze uszkodzenie mięśni przykręgosłupowych i znacznie mniejszą utratę krwi w czasie zabiegu można go wykonać także u tych osób, u których występują przeciwskazania do zabiegu klasycznego.
Poza samym zabiegiem, w Poradni ortopedycznej Szpitala na Klinach wykonywana jest też pełna diagnostyka schorzenia w celu zobrazowania zmian i ustalenia miejsca największego przewężenia kanału kręgowego. Obejmuje ona badania obrazowe z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego a w przypadku, gdy jego wykonanie nie jest u danego pacjenta możliwe, także tomografię komputerową i elektromiografię (EMG), które pozwalają na dokładne ustalenie poziomu, z którego pochodzą dolegliwości. Z uwagi na fakt, że zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym, przed jego przeprowadzeniem konieczne jest także wykonanie podstawowych badań krwi oraz odbycie konsultacji kwalifikującej u lekarza anestezjologa.
