„Rak trzustki dotyka przede wszystkim osoby starsze. Szacuje się – to dane sprzed pandemii – że około 3600 osób rocznie miało stwierdzony ten nowotwór. Objawy zależą od położenia nowotworu. Do najczęstszych należą bóle w nadbrzuszu” – tłumaczy w rozmowie z ISBzdrowie prof. Lucjan Wyrwicz, onkolog kliniczny, kierownik Kliniki Onkologii i Radioterapii Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie.
Wcześniejsza diagnoza z pewnością daje większe szanse na dłuższe przeżycie, a nawet na wyleczenie. Niestety wciąż brak skutecznego badania przesiewowego w kierunku wykrycia raka trzustki. Dlatego tak ważna jest świadomość sygnałów ostrzegawczych i szybka reakcja. Szacuje się bowiem, że już niedługo rak trzustki będzie drugą przyczyną zgonów wśród nowotworów.
„Pacjent zawsze powinien zgłosić się do lekarza jeśli zauważa u siebie niepokojące objawy w obrębie jamy brzusznej. Tym bardziej, że rak trzustki rozwija się latami niedając żadnych objawów” – podkreśla ekspert.
Warto dodać, że do onkologa skierowanie nie jest potrzebne, a każdy lekarz rodzinny nie tylko może, ale ma obowiązek wystawienia tzw. karty DiLo (karta Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego).
„W dobie koronawirusa bardzo mocno ucierpiała profilaktyka. To problem nie tylko Polski, bo np. w Szwecji o połowę spadła wykrywalność” – wyjaśnia prof. Wyrwicz. – „Warto jednak pamiętać, że ośrodki onkologiczne funkcjonują w miarę normalnie, bo onkologia niejako z założenia jest 'wyjęta’ z opieki nad chorymi na koronawirusa”.
Najczęstsze objawy to ból w obrębie jamy brzusznej lub pleców – ból w górnej części brzucha lub w połowie pleców może być spowodowany przez guz, który naciska lub atakuje nerwy lub narządy w pobliżu trzustki. Ból może również powstać, jeśli nowotwór blokuje przewód pokarmowy.
Problemy trawienne – utrata apetytu lub zmiana nawyków żywieniowych, ochota na inne niż zwykle potrawy, niestrawność i nudności, zmiany w wyglądzie stolca, utrata masy ciała. Niektóre lub wszystkie te objawy mogą wystąpić, gdy guz w trzustce naciska na żołądek lub początek jelita cienkiego.
Żółtaczka (zażółcenie skóry i (lub) oczu) ze świądem lub bez spowodowane nadmiarem bilirubiny (składnika żółci) we krwi. Guz w głowie trzustki może powodować zwężenie przewodu żółciowego i blokować przepływ żółci z pęcherzyka żółciowego do jelita cienkiego. Zaobserwować można również nieprawidłowo ciemny mocz i lekkie lub tłuszczowe stolce.
Zapalenie trzustki i niedawno rozpozna cukrzyca – badania sugerują, że nagły początek cukrzycy typu 2 u osób w wieku 50 lat lub starszych może być wczesnym objawem raka trzustki, szczególnie u tych, które mają niski wskaźnik masy ciała (BMI), doświadczają ciągłej utraty masy ciała lub nie mają historii rodzinnej cukrzycy. Nagła zmiana poziomu cukru we krwi u chorych na cukrzycę, u których wcześniej występowała dobrze kontrolowana cukrzyca, może być również objawem raka trzustki.
Powyższe objawy powinny zaniepokoić i skłonić do skontaktowania się z lekarzem w celu wykluczenia raka trzustki lub jak najwcześniejszej diagnozy.
Czynniki ryzyka zachorowania na raka trzustki:
Choć przyczyn większości przypadków raka trzustki nie znamy to naukowcy zidentyfikowali kilka czynników ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju raka trzustki.
Rodzinna historia raka trzustki (5-10%)
Historia rodzinna innych nowotworów
Cukrzyca
Zapalenie trzustki (przewlekłe i dziedziczne)
Palenie
Otyłość
Wiek
Sposób odżywiania
Każdego dnia, ponad 1,257 osób na świecie jest diagnozowanych na raka trzustki, a szacuje się, że 1,184 umrze z powodu tej choroby. Do 2025 roku może zachorować nawet 557 688 osób na swiecie. W samej Unii Europejskiej w tym roku zachoruje blisko 94 897, a przeżyje ok 8%. Rak trzustki charakteryzuje się najniższym wskaźnikiem przeżycia i wynosi w różnych krajach od 8% do 14%. W Polsce dziennie diagnozę raka trzustki słyszy 10 osób, a 5-letnie przeżycia wynoszą poniżej 10%. Niestety wykrywamy tego raka zbyt późno, dlatego też szanse na wyleczenie są tak niskie. 19 listopada to Światowy Dzień Raka Trzustki.
