Jacek Graliński, przewodniczący Komitetu Farmaceutycznego AmCham podsumowuje rok 2021
Mijający rok 2021 jest kolejnym zdominowanym przez wpływ pandemii COVID-19 na kształt i rozwój systemu ochrony zdrowia. Jak w soczewce uwidoczniła ona wszystkie jego słabości i wyzwania, ale także jego potencjał. Na plan pierwszy wybija się znaczne utrudnienie diagnostyki i leczenia wielu chorób przewlekłych oraz tych, dla których czas podjęcia decyzji terapeutycznej odgrywa kluczową rolę, np. w przypadku chorób nowotworowych. Hasło „pozostań w domu” oraz systemowe przesunięcie na późniejsze okresy świadczeń planowanych – z jednej strony uwolniło oczekiwany potencjał, a z drugiej znacznie utrudniło diagnostykę i leczenie innych niż COVID-19, bardzo ważnych chorób. Na tym tle należy dobrze ocenić inicjatywy zachęcające do kompleksowej i wczesnej diagnostyki, choćby w grupach ryzyka (tzw. „40+”), oraz popularyzacja koordynacji czy częstsze nakierowanie procesów na wynik. Dostrzegamy jednak, że z realizacją nie zawsze jest dobrze. Paradoksalnie pozytywną stroną jest rozwój technik diagnostyki i opieki na odległość, jak również upowszechnianie rozwiązań cyfrowych, choćby e-recepty, e-zwolnienia, lub Internetowego Konta Pacjenta (IKP).
Z innej strony należy ostrożnie podchodzić do powszechności stosowania np. tzw. „tele-wizyt”. Dobrym przykładem działań, które znacznie pomogłyby pacjentom przejść okres pandemiczny, jest zapewnienia praktycznej możliwości dostępu np. do leków nieodpłatnych dla seniorów, tzw. „75+” u lekarzy specjalistów (lista „S”). Wymaga to jednak pilnej nowelizacji „ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych z środków publicznych”, opóźnionej już półtora roku.
Więcej środków w ochronie zdrowia
Według danych OECD za 2020 rok wydatki na ochronę zdrowia jako odsetek PKB, plasują Polskę na ostatnim miejscu w Unii Europejskiej. Oczywiście, w tym roku wprowadzony zapis ustawowy podnoszący odsetek wydatków publicznych do 7% w roku 2027 to dobry znak, choć niestety nie gwarantuje zmniejszenie dystansu do „uciekających nam” krajów rozwiniętych. Bardzo cieszy poprawiająca się dostępność do nowych technologii lekowych, których w tym roku zrefundowano imponująca dużo (65), niestety często w bardzo zawężonych wskazaniach czy też w dalszych liniach leczenia. Ciągle jest to daleko za innymi krajami UE – przykładowo czas od rejestracji do refundacji przekracza ciągle średnio 800 dni.
Ustawa refundacyjna
W roku 2021 Minister Zdrowia podjął trud długo wyczekiwanej nowelizacji ustawy refundacyjnej. Potrzebę taką zgłaszało wiele środowisk, ale przedstawiony pierwszy projekt wywołał bardzo duże poruszenie. By zapobiec złym konsekwencjom, wydaje się bardzo słuszną, zaproponowana przez Ministra Zdrowia, metodyka szerokich konsultacji społecznych z udziałem wszystkich interesariuszy.
Ustawa o jakości
Jednym z ważnych wyznaczników roku 2021 była dyskusja o jakości w ochronie zdrowia. Długo wyczekiwany przedmiotowy projekt ustawy w kilku miejscach zaskoczył. Na przykład bardzo pozytywnym jest wzmocnienie podmiotowości pacjenta, ale za to zastanawia osadzenie akredytacji szpitali w kompetencjach płatnika za świadczenia lecznicze (NFZ), co jest rozwiązaniem bez precedensu na świecie. Niepokoi też przyszły los dobrze osadzonego w systemie ochrony zdrowia Centrum Monitorowania Jakości w Krakowie. Jesteśmy przekonani, że szeroka dyskusja pozwoli uniknąć takich widocznych pułapek w systemie.
Fundusz Medyczny
Fundusz Medyczny w swoich założeniach stwarza nowe możliwości dostępu do najnowocześniejszych technologii, w tym leków. Niebagatelne środki (prawie 1,8 mld zł w roku 2021) w dużej części nie zostały jednak wydane i ten stan rzeczy wymaga poprawy.
Narodowy Plan dla Chorób Rzadkich
Środowisko pacjentów i ich rodzin oraz świadczeniodawcy bardzo długo, bo już od 2013 roku, wyczekiwało uchwalenia Narodowego Planu dla Chorób Rzadkich. Było to również oczekiwanie ze strony Rady Unii Europejskiej. Trzeba z uznaniem przyznać, że to zadanie udało się w roku 2021 zrealizować. Jednak biorąc pod uwagę fakt, że uchwała Rady Ministrów jest dokumentem „postulatywnym”, należy w najbliższym czasie wyczekiwać szeregu inicjatyw projektów odpowiednich Ustaw i Rozporządzeń, które konsekwentnie będą wprowadzały zapisy Planu w życie.
Narodowa Strategia Onkologiczna
Od wielu lat toczy się dyskusja na temat modelu opieki zdrowotnej w Polsce. Oczywiście przy uwzględnieniu danych epidemicznych, priorytet dla onkologii nie dziwi. Z pewnością działania zapewniające konsolidację, integrację, koordynację opieki i zarządzanie procesami diagnostyczno-terapeutycznymi mają głębokie uzasadnienie, stąd takie działania jak Narodowa Strategia Onkologiczna, czy też pilotaż Krajowej Sieci Onkologicznej może poprawić dostępność do diagnostyki i leczenia a także podwyższyć jakość opieki. „Diabeł tkwi jednak w szczegółach” i to, co pozwoli uniknąć błędów jest konsekwencja i otwarty dialog.
Przetargi wspólne
Rok 2021 to także działania mające na celu zmniejszenie wydatków publicznych przy zapewnieniu wysokiej jakości i dostępności do opieki. Coraz popularniejsze rozwiązanie przetargów wspólnych (lub centralnych) wyłania jednego zwycięzcę. Niestety, praktycznie pozyskane w ten sposób znaczne oszczędności nie zwiększają jednocześnie grupy objętych leczeniem pacjentów. Rozwiązanie to niesie też za sobą szereg problemów logistycznych, stąd rozsądnym wydaje się wprowadzenie zasady wielu zwycięzców postępowania przetargowego.
Opłata cukrowa
W roku 2021 wprowadzono po raz pierwszy rozwiązania, które w swoim założeniu mają zmieniać profil zachowań prozdrowotnych w społeczeństwie. Tak też ma się stać po wprowadzenia tzw. „podatku cukrowego”. Prócz skutku zniechęcającego podwyższoną ceną produktu konsumpcyjnego, dodatkowe środki powinny wracać do systemu ochrony zdrowia zapewniając poprawę dostępu do świadczeń profilaktyki, edukacji zdrowotnej oraz realizowanych świadczeń zdrowotnych szczególnie w zakresie cukrzycy i jej powikłań. Niestety, ta część nie jest znana.
Komitet Farmaceutyczny AmCham
Komitet Farmaceutyczny AmCham jest platformą zrzeszająca kluczowe firmy rynku farmaceutycznego w Polsce (członkowie KF AmCham: AbbVie, Amgen, AstraZeneca, Biogen, BMS, Eli Lilly, Janssen, MSD, Novartis, Pfizer, Roche, Sanofi, Takeda, Vertex, Viatris). Jego celem jest dialog skupiony na rozwoju warunków środowiska biznesowego oraz inwestycji w branży farmaceutycznej ukierunkowanej na dobro pacjenta, stabilność regulacyjną i przewidywalność prowadzenia działalności gospodarczej poprzez zwiększenie przejrzystości w procesie legislacyjnym i podejmowanych decyzji w porozumieniu z partnerami publicznymi.
AmCham, w ramach którego działa Komitet Farmaceutyczny, jest organizacją zrzeszającą ponad 340 firm amerykańskich działających w Polsce, reprezentujących jednocześnie jedną z największych grup inwestorów zagranicznych, którzy stworzyli w Polsce majątek o wartości ponad 236 mld złotych oraz kreują ok. 300 tysięcy miejsc pracy. Od ponad 30 lat AmCham działa na rzecz rozwoju polsko-amerykańskich relacji gospodarczych, a misją organizacji jest wspieranie ekosystemu inwestycyjnego w Polsce i promocja naszego kraju na rynku amerykańskim.
