„Krzywa zachorowań na nowotwory głowy i szyi rośnie. W dodatku trafiają do nas chorzy w coraz bardziej zaawansowanych stadiach. Ten niebezpieczny trend da się zahamować dzięki współpracy wielu specjalistów, m.in. lekarzy dentystów i lekarzy rodzinnych” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Wojciech Golusiński, Kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Głowy, Szyi i Onkologii Laryngologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Prezydent Europejskiego Towarzystwa Nowotworów Głowy i Szyi (ang. European Head and Neck Society – EHNS).
„Potwierdzam. Pacjenci zgłaszają się do nas w coraz późniejszych stadiach. Wynika to, m.in. z tego, że wiele osób nie ma pojęcia o tym, że można mieć raka gardła, języka czy krtani i po prostu się nie zgłaszają. Rak krtani zaczyna się od chrypki – to bardzo charakterystyczny objaw, ale bardzo często lekceważony. W efekcie ciągle zdarza się, że w centrum Warszawy na SOR zgłaszają się pacjenci z tak dużym guzem, że nie mogą oddychać, albo już nie są w stanie jeść czy pić” – dodaje dr hab. n. med. Wojciech Kukwa – otolaryngolog, kierownik Oddziału Otolaryngologicznego w Szpitalu Czerniakowskim w Warszawie.
Dziś rozpoczęła się 10. edycja Europejskiego Tygodnia Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi odbywa się w ramach kampanii Zrozumieć Nowotwory Głowy i Szyi (ang. Make Sense Campaign).
Rak głowy i szyi (każdy nowotwór powyżej obojczyka, z wyłączeniem nowotworów mózgu i gałki ocznej) to szósty pod względem częstotliwości nowotwór złośliwy i ósma przyczyna zgonów z powodu nowotworów złośliwych w Europie (około 73 000 zgonów w 2020 roku). W Polsce rocznie diagnozuje się 11 tys. nowych przypadków nowotworów okolicy głowy i szyi (wzrost aż o 25% w ciągu ostatnich 10 lat).
Główne czynniki ryzyka to palenie tytoniu oraz nadużywanie alkoholu.
„Równoczasowe picie alkoholu oraz palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania nawet 10–20 razy. Ale coraz większą rolę odgrywa również zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – human papilloma virus). Wysoko onkogenne są podtypy 16 i 18 oraz 31, 33, 45. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt seksualny z osobą zakażoną. Do innych czynników ryzyka należą: zła dieta (niedobory witamin), przewlekłe drażnienie, np. źle dopasowaną protezą zębową lub przewlekłe infekcje – wylicza prof. Golusiński.
Rak okolic głowy i szyi wcześnie wykryty i leczony daje 80-90% szans na przeżycie. Niestety, ok. 60% wszystkich nowotworów tej okolicy diagnozowanych u chorych w późnym stadium zaawansowania klinicznego. W tej grupie, dwie trzecie chorych nie przeżywa 5 lat.
Dla tych, którzy przeżyją, trwałe skutki mogą być wyniszczające. Badanie z 2021 roku zainicjowane przez Europejskie Towarzystwo Nowotworów Głowy i Szyi oraz Europejską Koalicję Pacjentów Onkologicznych (ang. European Cancer Patient Coalition – ECPC) wykazało, że osoby, które przeżyły nowotwór złośliwy głowy i szyi, zmagają się z szeregiem fizycznych, społecznych i zawodowych konsekwencji wywołanych chorobą.
Edukacja społeczeństwa i pracowników ochrony zdrowia w zakresie objawów nowotworów głowy i szyi jest nieodłącznym elementem kampanii, która zachęca do wcześniejszego zgłaszania się i diagnozowania choroby, aby wcześnie rozpocząć leczenie. Jeśli terapia rozpoczęta jest we wczesnym stadium choroby, 80-90% chorych przeżyje, co pokazuje, że szybka diagnoza może zmniejszyć śmiertelność i pozytywnie wpłynąć na wyniki leczenia.
Kampania Make Sense w 2013 roku stworzyła regułę „1 przez 3”, aby przyczynić się do szybkiego rozpoznania choroby. Osoba, która zauważyła u siebie jeden lub więcej spośród sześciu niecharakterystycznych objawów nowotworów głowy i szyi i u której dolegliwości trwają co najmniej trzy tygodnie, powinna niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Są to następujące objawy: niegojące się owrzodzenie, biały lub czerwony nalot w jamie ustnej, ból gardła, chrypkę, ból podczas połykania lub trudności z połykaniem, guz na szyi, jednostronną niedrożność nosa lub krwistą wydzielinę z nosa. Tydzień Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi w 2022 roku promuje nowe hasło „Make It Make Sense: Poznaj ratującą życie regułę 1 przez 3”.
Eksperci ostrzegają, że w Europie nadchodzi „epidemia raka”. Szacuje się, że liczba nowych przypadków nowotworów złośliwych głowy i szyi wzrośnie o ponad 200 000 na całym świecie w ciągu najbliższych 10 lat, a kolejnych 587 000 osób umrze z powodu tej choroby do 2030 roku, co oznacza wzrost o 120 000 w porównaniu z rokiem 2020.
