Zaćma należy do jednych z najczęściej występujących problemów okulistycznych – odpowiada za 33 proc. przypadków problemów z widzeniem na świecie, a nieleczona może doprowadzić nawet do całkowitej utraty wzroku. Chociaż zazwyczaj diagnozuje się ją u osób starszych, może rozwinąć się także u dzieci i noworodków. Szacuje się, że każdego roku w Polsce wykonuje się ponad 300 tys. zabiegów usunięcia zaćmy. Dane z 2021 roku natomiast mogą niepokoić – liczba operacji zmniejszyła się wtedy o 120 tys., co wynikało m.in. z ograniczeń spowodowanych pandemią COVID-19.
Najbardziej charakterystycznym objawem zaćmy jest zmętnienie soczewki oka i pogorszenie ostrości widzenia – chory ma przed sobą zamazany, przyciemniony obraz, a kolory wydają się wyblakłe. Osoby z zaćmą skarżą się na trudności z odpowiednią oceną odległości, pogorszenie widzenia po zmroku lub w ciemnym pomieszczeniu, ale również oślepianie przez intensywne źródła światła, np. w trakcie prowadzenia nocą, przez reflektory pojazdów nadjeżdżających z naprzeciwka. Warto podkreślić, że trudności te nie ustępują po zastosowaniu okularów. Pierwsze objawy choroby to sygnał alarmowy – wymagają niezwłocznej konsultacji u okulisty. Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad oraz zleci specjalistyczne badania, takie jak analiza przedniego odcinka gałki ocznej czy dna oka. Rozpoznanie zaćmy zwykle jest równoznaczne z kwalifikacją do leczenia operacyjnego.
„Chirurgiczne usunięcie zaćmy polega na wykonaniu małego nacięcia rogówki, przez które usuwana jest zmętniała soczewka oka i zostaje zastąpiona sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Nacięcie jest niewielkie, dlatego po zabiegu nie stosuje się szwów, co znacznie przyspiesza gojenie. Zabieg trwa około dziesięciu minut i jest praktycznie bezbolesny. Choć znieczuleniu podlega jedynie powierzchnia oka, to operowani znajdują się pod stałym nadzorem anestezjologa. Pacjenci jeszcze tego samego dnia mogą wrócić do domu. Poprawa jakości widzenia następuje szybko – powrót do pełnej sprawności wzroku zajmuje zaledwie kilka dni. W znakomitej większości przypadków efekty operacji są bardzo zadowalające i przywracają komfort życia. Osoby te mogą znów swobodnie wykonywać codzienne czynności, oglądać telewizję, czytać książki czy samodzielnie się poruszać” – wyjaśnia dr n. med. Marcin Jezierski, okulista, operator warszawskiego szpitala enel-med Centrum.
Choroba związana jest z wiekiem i pojawia się u około 50% ludzi w wieku 65-74 lat oraz mniej więcej u 70% osób powyżej 75. roku życia. Liczba pacjentów zauważalnie zwiększa się w miarę starzenia się ogółu społeczeństwa. W większości przypadków mówimy, że jest to tzw. zaćma starcza. Co zaskakuje, zaćma może występować również jako choroba wrodzona lub rozwinąć się w wieku dziecięcym – w tym przypadku wśród przyczyn wymieniane są infekcje wewnątrzmaciczne i choroby zakaźne przebyte przez matkę podczas ciąży (np. różyczka, cukrzyca czy toksoplazmoza). Czasem do przedwczesnego mętnienia soczewki dochodzi w sytuacji współistnienia innych chorób oczu lub w wyniku chorób ogólnych. Warto pamiętać, że ryzyko zachorowania na zaćmę (również u młodych osób) może się zwiększyć na skutek stosowania leków, np. sterydów, pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia czy też na skutek zanieczyszczenia środowiska.
