W Polsce z powodu przewlekłej choroby nerek (PChN) umiera od 80 do 100 tys. osób rocznie. Ta choroba nadal wykrywana jest zbyt późno, ponieważ rozwija się przez wiele lat nie dając objawów. Dlatego tak ważne jest wykonywanie regularnie podstawowych badań.
Szacuje się, że prawie 4,7 mln Polaków nie wie, że ich nerki mogą działać nieprawidłowo. W schyłkowej fazie choroby, kiedy narząd przestaje pracować, pacjent wymaga leczenia nerkozastępczego ratującego życie: przeszczepienia nerki lub dializoterapii.
„Przewlekła choroba nerek może przez wiele lat przebiegać bezobjawowo. Czynność nerek ulega systematycznemu pogorszeniu, o czym pacjent nie wie. Kiedy choroba zostaje rozpoznana, często przy okazji innych badań, na efektywne postępowanie terapeutyczne może być za późno. Bardzo ważne jest wykrycie PChN w jej wczesnym etapie, aby była szansa na zatrzymanie lub spowolnienie postępu choroby, zanim niekorzystne zmiany w nerkach staną się nieodwracalne” – mówi dr n. med. Marta Serwańska-Świętek, nefrolog i transplantolog kliniczny, zastępca dyrektora medycznego DaVita Polska.
Przewlekła choroba nerek (PChN) stała się jednym z najczęściej występujących schorzeń cywilizacyjnych. Szacuje się, że ok. 800 mln osób na świecie cierpi na choroby nerek, z czego w Polsce – co ósma. Nieleczone choroby nerek i układu moczowego niosą za sobą poważne konsekwencje. Wizyta w poradni nefrologicznej, może wykluczyć bądź potwierdzić chorobę nerek na wczesnym jej etapie, kiedy podjęcie odpowiedniego leczenia może w znacznym stopniu spowolnić jej rozwój.
Lekarze pracujący w poradniach nefrologicznych zajmują się diagnostyką i leczeniem najczęstszych chorób nerek: pierwotnych (kłębuszkowe zapalenia nerek), wtórnych (spowodowanych np. cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym, układowymi chorobami tkanki łącznej np. toczniem trzewnym układowym), kamicy moczowej i innych. Na różnych etapach przewlekłej choroby nerek, stosowane są skuteczne metody terapii i spowalniania przebiegu. W schyłkowej fazie choroby pacjent wymaga leczenia nerkozastępczego, czyli przeszczepienia organu lub dializoterapii.
Aby zarejestrować się na wizytę do poradni pacjent musi mieć skierowanie od lekarza rodzinnego lub innego lekarza pracującego w jednostce ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS). W czasie pierwszej wizyty lekarz analizuje wyniki badań, szczególnie stężenie kreatyniny, mocznika, potasu, morfologię krwi obwodowej, badanie ogólne moczu a także wykaz wszystkich aktualnie przyjmowanych leków. Przydatne są także karty informacyjne z pobytów w szpitalach. Wskazane jest także posiadanie i prowadzenie dzienniczka pomiaru ciśnienia tętniczego i kontroli glikemii, jeżeli pacjent choruje na cukrzycę.
Aby zdiagnozować chorobę nerek na wczesnym etapie i zastosować odpowiednie leczenie, nefrolodzy w pierwszej kolejności zlecają badania krwi i moczu, mogą zlecić dodatkowo także ultrasonografię lub tomografię komputerową.
„Przewlekłą chorobę nerek można wykryć poprzez wykonanie badania ogólnego moczu oraz oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi. Wykonanie tych badań zalecane jest osobom, które znajdują się w grupie ryzyka wystąpienia niewydolności nerek, np. są już leczeni z powodu innej przewlekłej choroby, lub mają dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób nerek. Nieprawidłowy wynik warto skonsultować z lekarzem rodzinnym lub specjalistą nefrologiem w celu ustalenia dalszego postępowania” – wyjaśnia dr Serwańska-Świętek.
Osoby szczególnie narażone na zachorowanie na choroby nerek to pacjenci z otyłością, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą i innymi chorobami przewlekłymi. Wystąpienie PChN jest związane także z nadużywaniem szkodliwych leków i suplementów, paleniem papierosów i brakiem aktywności fizycznej.
Nefrolodzy z poradni nefrologicznych są ważnym elementem w projektowanej koordynacji całego leczenia pacjenta z PChN. To oni przepisują leki, zalecają dietę i udzielają porad dotyczących prowadzenia odpowiedniego stylu życia oraz kontrolują objawy początkowej fazy choroby. Nefrolodzy zlecają szereg regularnych badań kontrolnych, między innymi badań krwi, moczu oraz badań obrazowych, w celu monitorowania stanu nerek i skuteczności leczenia. Korzystanie z poradni może wpłynąć na zwiększenie poziomu rozpoznawalności PChN na wczesnym jej etapie, a tym samym w efekcie przyczynić się do późniejszego zastosowania u tych osób leczenia nerkozastępczego.
„Obecnie, gdy osób z PChN przybywa, potrzebujemy wprowadzenia opieki koordynowanej, w której lekarz ośrodka nefrologicznego będzie organizował i koordynował leczenie pacjenta zgodnie z jego licznymi potrzebami zdrowotnymi i świadomym wyborem. Przyczyni się to do wcześniejszego wykrywania PChN, poprawienia jakości leczenia, a także usprawnienia i odciążenia całego systemu opieki nefrologicznej” – mówi dr hab. n. med. Szymon Brzósko, dyrektor medyczny DaVita Polska.
Wprowadzenie systemu opieki koordynowanej w nefrologii może zapewnić pacjentowi sprawne i kompleksowe leczenie. Taki model zakłada skupienie na pacjencie i jego złożonych potrzebach zdrowotnych. Priorytetem jest ułożenie całego „łańcucha opieki” – dostęp do specjalistów i procedur medycznych – który przyniesie pacjentowi największy zysk zdrowotny przy jednocześnie jak najbardziej racjonalnym wykorzystaniu wszystkich zasobów systemu zdrowia. W modelu takim rolę koordynatora przyjmuje lekarz nefrolog z poradni lub stacji dializ, który najlepiej zna pacjenta i jego złożone potrzeby medyczne. Modele takie z powodzeniem od lat działają na Zachodzie, np. w Stanach Zjednoczonych. W Polsce od kilku lat trwają prace nad nim, niemniej do tej pory znacząc zmiany nie zostały wdrożone.
