Mniej niż 20% umierających w Polsce otrzymuje opiekę paliatywną – wynika ze sprawozdania z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za 2021 rok. W dodatku temat leczenia bólu w terminalnej fazie choroby właściwie nie istnieje. Czy śmierć w Polsce musi boleć?
Choroby układu krążenia – to najczęstszy powód śmierci Polaków, odpowiedzialne są za zgon w 34,8% przypadków. Kolejne miejsca zajmują nowotwory złośliwe w 18% przypadków i covid-19 w 17,9% przypadków. Dalej są choroby układu oddechowego i trawiennego, grypa i zapalenie płuc, cukrzyca, marskość i inne choroby wątroby – podaje Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego.
Według danych GUS co roku w naszym kraju umiera około pół miliona osób. Wielu z nich doświadcza bólu, który wymaga odpowiedniej opieki farmakologicznej i holistycznej opieki paliatywnej. Niestety jak pokazują sprawozdania Narodowego Funduszu Zdrowia opieką paliatywno-hospicyjną objętych jest co roku mniej niż 100 tysięcy osób. To o wiele za mało, by móc ulżyć Polakom w cierpieniu. Tyle rocznie osób umiera w Polsce tylko na nowotwór.
„To smutne statystyki, które pokazują jeszcze smutniejsze realia. Opieka paliatywna dla osób w ostatnim stadium choroby powinna być dostępna dla każdego pacjenta, który jej potrzebuje. A tak nie jest” – mówi dr n. med. i n. o zdr. Paweł Witt, były prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki. – „Brakuje odpowiednich środków finansowych i edukacji, a personel medyczny często nie posiada wystarczającej wiedzy, aby zapewnić odpowiednią opiekę paliatywną. Wielu pacjentów doświadcza zbędnego cierpienia, a my chcemy temu przeciwdziałać. Wierzę, że edukacja jest kluczem do zmiany systemu” – dodaje.
Pacjenci, którzy potrzebują opieki paliatywnej, często doświadczają znacznego bólu i trudności z oddychaniem. Jak pokazują badania (Fallon M., McConnell S., Zasady leczenia bólu nowotworowego, w: „Medycyna po dyplomie”) około 70% pacjentów z zaawansowanym nowotworem i prawie 65% osób umierających na inne schorzenia doświadcza bólu, który w większości przypadków, bo w blisko 80%, można opanować dzięki wprowadzeniu terapii farmakologicznej. W Polsce z przewlekłym bólem, najczęściej spowodowanym nowotworem, zmaga się rocznie prawie 200 tysięcy chorych. Niestety każdego roku około 100 tysięcy osób przegrywa walkę z chorobą, doświadczając dotkliwego bólu. Czy to jest godne umieranie?
„Współczesna medycyna dysponuje zaawansowanymi metodami i technikami kontroli bólu, co pozwala na skuteczne łagodzenie cierpienia w zaawansowanym stadium wielu chorób. Odpowiednie zarządzanie bólem jest kluczowe dla zapewnienia pacjentom poczucia komfortu na ostatnich etapach życia. Wymaga to jednak wiedzy i odpowiedniego przygotowania, zarówno lekarza medycyny paliatywnej, jak i pielęgniarki” – dodaje Witt. – „Dodatkowo coraz więcej mówi się o wczesnej opiece paliatywnej i zapewnieniu jej pacjentowi, by jak najwcześniej poprawiać jego jakość życia. To pokazuje, jak myślenie o opiece paliatywnej dziś się zmienia i że stale w centrum myślenia o tej dziedzinie medycyny stoi sam pacjent i jego komfort”.
Środki finansowe to jedno. Drugie to edukacja, której wciąż w Polsce jest za mało. Personel medyczny musi posiadać wystarczającą, nowoczesną wiedzę, by móc profesjonalnie i odpowiedzialnie zarządzać bólem w terminalnej fazie choroby.