Wystartowały pierwsze w Polsce badania w dziedzinie nauk o życiu finansowane z ERC Advanced Grant. „Wierzę, że nasze badania ułatwią projektowanie terapii mRNA następnej generacji” – mówi prof. Andrzej Dziembowski z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. Jest on pierwszym biologiem w historii polskiej nauki, który otrzymał prestiżowy grant ERC Advanced.
W listopadzie br. rozpoczął się projekt kierowany przez prof. Dziembowskiego. Wspólnie z zespołem zbada mechanizmy procesowania mRNA zarówno na poziomie komórki, jak i całego organizmu.
Szczepionki mRNA stały się przełomem w walce z pandemią COVID-19, torując drogę terapiom opartym na mRNA i umożliwiając ich szersze zastosowanie w medycynie. Jednak procesy metabolizmu mRNA na poziomie organizmu nadal nie są w pełni poznane, co ogranicza możliwości udoskonalania szczepionek i terapii opartych na RNA.
„mRNA czy to terapeutyczne, czy nasze własne, jest chronione przed destrukcją w komórkach przez specjalne struktury obecne na jego końcach nazywanych końcami 5’ i 3’. Są to: czapeczka na końcu 5’ i ogon poli(A) na końcu 3’. W trakcie życia mRNA ogon poli(A) jest systematycznie skracany, a właśnie szybkość tego skracania determinuje stabilność mRNA” – wyjaśnia prof. Dziembowski.
Wskazuje, że ograniczenie skracania ogona poli(A) może zwiększyć skuteczność terapii bazujących na mRNA. „W naszych badaniach odkryliśmy nieoczekiwany mechanizm przeciwdziałający skracaniu ogona poli(A), w wyniku którego szczepionki mRNA oraz niektóre komórkowe mRNA stają się bardziej stabilne, przez co bardziej efektywne. Otwiera to ciekawe ścieżki badań oraz może pozwolić na ulepszenie leków mRNA. Stało się też podstawą projektu ViveRNA, który właśnie się rozpoczął” – dodaje prof. Dziembowski.
Jednym z celów ViveRNA jest zwiększenie dokładności metody stosowanej do określania właściwości mRNA, w tym długości ogonów poli(A). W pracach zostaną wykorzystane m. in. hodowle komórek pierwotnych i metody z zakresu biologii syntetycznej.
Badania finansowane są przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ang. European Research Council – ERC) w ramach Horyzontu Europa Komisji Europejskiej. To granty uważane za jedne z najbardziej prestiżowych w Europie. Umożliwiają prowadzenie przełomowych badań przez wybitnych naukowców. Finansowanie przyznawane jest zgodnie z zasadą „wysokie ryzyko – wysoki zysk”, a jedynym kryterium oceny jest doskonałość naukowa.
Projekt realizowany przez prof. Dziembowskiego Principles of endogenous and therapeutic mRNA turnover in vivo (ViveRNA) potrwa 5 lat. Jego budżet wynosi blisko 2,5 mln euro.
*Prof. Andrzej Dziembowski (na zdjęciu) jest biologiem RNA z wieloletnim doświadczeniem w badaniach mechanistycznych z wykorzystaniem metod biochemicznych i biologii strukturalnej, transkryptomice oraz badaniach funkcjonalnych na poziomie organizmów. Kieruje Laboratorium Biologii RNA – Grupa ERA Chairs w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. Jest też profesorem na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest członkiem EMBO, Academia Europaea oraz Polskiej Akadami Nauk. Za swoje prace otrzymał dwie Nagrody Premiera, Nagrodę Narodowego Centrum Nauki, Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
