RSV (syncytialny wirus oddechowy) to powszechnie występujący, wysoce zaraźliwy wirus powodujący zakażenie płuc i dróg oddechowych. Często rozprzestrzenia się on razem z innymi wirusami układu oddechowego, jak wirus grypy czy SARS-CoV-2, co nosi miano „tridemii”. RSV atakuje układ oddechowy – nos, gardło, oskrzela, płuca. Jego objawami są katar, kaszel, gorączka, zmniejszenie łaknienia; w ciężkich przypadkach wirus może spowodować zakażenie dolnych dróg oddechowych, m.in. zapalenie płuc lub zaostrzenie chorób podstawowych, jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, niewydolność serca, co w konsekwencji może prowadzić do ciężkich powikłań, hospitalizacji lub nawet zgonu. Najwięcej przypadków zachorowań odnotowuje się w okresie zimowym.
Problem zakażeń RSV jest dobrze znany u niemowląt, zwłaszcza wcześniaków. U osób dorosłych, z dobrze funkcjonującym układem odpornościowym, zakażenie RSV zwykle przebiega pod postacią infekcji górnych dróg oddechowych. Może być jednak problemem dla osób powyżej 60. roku życia, u których funkcjonowanie układu odpornościowego jest już osłabione ze względu na wiek, a szczególnie dla osób cierpiących na choroby przewlekłe (współistniejące). U tych osób przebieg zakażenia może być ciężki.
Choroby przewlekłe, których występowanie wiąże się z większym ryzykiem hospitalizacji z powodu zakażenia RSV to astma (2,0–3,6x), cukrzyca (2,4–11,4x), przewlekła obturacyjna choroba płuc (3,2–13,4x) i choroby serca (3,7–7,0x). Zakażenie RSV u osób starszych może się wiązać z długimi hospitalizacjami, a także z koniecznością leczenia na oddziale intensywnej terapii. W USA, u osób hospitalizowanych z powodu zakażenia RSV, które ukończyły 60 lat, wskaźnik zgonów w okresie 1, 6 i 12 miesięcy od przyjęcia do szpitala wyniósł odpowiednio 9%, 17% i 26%. Niezależnie od powodu hospitalizacji, osoby starsze są także bardziej podatne na zakażenia szpitalne (np. MRSA), co wiąże się z większą liczbą zgonów.
Zakażenie RSV u osób starszych powoduje znaczne obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej i znaczne koszty społeczno-ekonomiczne. W okresie zimowym odnotowuje się istotne obciążenie systemu zdrowia związane ze wzrostem liczby wizyt na oddziałach ratunkowych z powodu zakażeń wirusowych (w tym RSV). Szacuje się, że w Europie, wśród osób 60+, co roku jest ok. 3 mln przypadków ostrych zakażeń dróg oddechowych wywoływanych przez RSV, które prowadzą do ponad 270 tys. hospitalizacji i ok. 20 tys. zgonów w szpitalu.
Rzeczywista liczba zachorowań wywołanych przez RSV w Polsce nie jest znana, ponieważ rzadko wykonuje się testy potwierdzające zakażenie. Podejrzenia zakażenia wywołanego RSV nie podlegają w Polsce obowiązkowi raportowania. Problem będzie jednak rosnąć m.in. z powodu starzenia się społeczeństwa. W lutym 2023 roku wprowadzono obowiązek zgłaszania potwierdzonych przypadków infekcji RSV.
W Polsce od października br. szczepienia przeciw RSV dla osób po 60. roku życia są wymienione jako zalecane w Programie Szczepień Ochronnych.
Obecnie ok. 25,7% ludności Polski to osoby powyżej 60. roku życia, a według prognozy GUS, liczba ta w 2030 r. wzrośnie do 10,8 mln, zaś w 2050 r. do 13,7 mln. Osoby starsze będą stanowiły ok. 40% ogółu ludności Polski. Wzrost kosztów opieki zdrowotnej można zmniejszać dzięki działaniom profilaktycznym, w tym szczepieniom ochronnym. Warto, aby nie tylko wydłużała się średnia długość życia, ale wraz z nią również średnia długość życia w zdrowiu.
W maju 2023 r. została dopuszczona do obrotu przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA), a w czerwcu 2023 r. przez Komisję Europejską pierwsza szczepionka przeciw RSV. Prace nad jej opracowaniem trwały ponad 50 lat.
Zezwolenie Komisji Europejskiej opiera się na wynikach badania klinicznego III fazy AReSVi-006, przeprowadzonego przez firmę GSK. W badaniu szczepionka wykazała statystycznie istotną i klinicznie znaczącą skuteczność na poziomie 82,6% przeciwko zapaleniu dolnych dróg oddechowych wywołanemu przez RSV u osób w wieku 60 lat i starszych. Ponadto, skuteczność preparatu wyniosła 94,6% u osób starszych z co najmniej jedną chorobą współistniejącą, jak niektóre schorzenia układu sercowo-naczyniowego i oddechowego czy zaburzenia hormonalno-metaboliczne. Jest to szczepionka rekombinowana, zawierająca antygen i opatentowany przez GSK adiuwant AS01E, przeznaczona dla osób dorosłych w wieku 60 lat i starszych, szczególnie z chorobami współistniejącymi.
