W Polsce ponad 1 000 000 Polaków żyje z rakiem. Na 100 000 osób przypada 440 diagnoz choroby nowotworowej a sam rak, jest przyczyną 25% zgonów. Spośród ponad 200 typów nowotworów, kilka zbiera największe żniwa. U mężczyzn najczęstszym nowotworem jest rak płuc, a u kobiet nowotwór piersi.
Jakkolwiek groźnie diagnoza choroby nowotworowej brzmi – nie każdy nowotwór jest śmiertelny. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie i leczenie choroby.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zapobiec można nawet 50% nowotworów. Brzmi to bardzo obiecująco. Wyobraźmy sobie taki scenariusz: w 2020 roku z powodu raka zmarło ok. 85 000 osób. Jeśli każda z nich stosowałaby odpowiednie działania profilaktyczne, zgonów byłoby o 50% mniej – 42 500. To około 75% Stadionu Narodowego. Tysiące rodziców, mężów, żon, dziadków, babć i przyjaciół, którzy mogliby dalej z nami być. Jak zmniejszyć swoje szanse na zachorowalność?
Jeden z najważniejszych elementów to profilaktyka nowotworów. Dzięki wczesnemu wykryciu zmian możliwe jest skuteczne i szybkie leczenie wielu rodzajów raka.
Mężczyznom powyżej 50. roku życia zalecane jest regularnie (raz na rok) badanie na poziom PSA (Prostate-Specific Antigen) we krwi, które pomaga we wczesnym wykrywaniu raka prostaty. Kolejne badanie to kolonoskopia – badanie jelita, którą zaleca się wykonywać przynajmniej raz na dekadę. Poza tym raz na 2–3 lata należy udać się na badanie jąder do specjalisty. Zaleca się też, aby kontrolować wszelkie zmiany na skórze i regularnie sprawdzać stan pieprzyków czy guzków.
U kobiet, USG piersi jest podstawowym badaniem w wykrywaniu wczesnych stadiów raka piersi. Zaleca się, aby panie w wieku 50-69 lat przeprowadzały to badanie co dwa lata. Kobiety zagrożone (np. z rodzinną historią raka piersi) powinny rozpocząć monitorowanie wcześniej i wykonywać je częściej.
Kolejne badania to cytologia, czyli badanie komórek szyjki macicy oraz kolonoskopia, pozwalająca na wczesne wykrycie raka jelita grubego. Kobiety powyżej 50. roku życia powinny poddawać się temu badaniu co 10 lat.
Do kodeksu walki z rakiem należy też odpowiednia zbilansowana dieta, niepalenie papierosów, ograniczenie spożycia alkoholu, regularna aktywność fizyczna i ochrona przed promieniowaniem UV.
Diagnoza – o co pytać lekarza?
Diagnoza nowotworu to zazwyczaj szok, niedowierzanie i przerażenie. Dlatego wiele osób nie będzie miało pojęcia, o co w takiej sytuacji zapytać lekarza.
Pytania bezpośrednio po diagnozie:
Jaki jest typ i stadium mojego raka?
Czy są potrzebne dodatkowe testy lub badania diagnostyczne?
Gdzie najlepiej poddać się leczeniu?
Jakie są rokowania? Czy pełne wyzdrowienie jest prawdopodobne?
Czy potrzebuję drugiej opinii medycznej?
Jak mogę się przygotować na fizyczne i emocjonalne wyzwania, które są związane z leczeniem raka?
Kiedy powinniśmy rozpocząć leczenie i ile będzie trwało?
Po uzyskaniu tych informacji łatwiej jest przejść do etapu planowania leczenia.
Motyw przewodni tegorocznego Światowego Dnia Walki z Rakiem (4 lutego) to: „Łączymy nasze głosy i podejmujemy działania” (ang. Uniting our voices and taking action). Chodzi tu więc o działanie razem – na szczeblu indywidualnym, jak i kolektywnym. Edukacja w temacie oraz działanie, będą tu zatem kluczem.
