W ciągu ostatnich 12 miesięcy 51% Polaków miało trudności emocjonalne lub psychospołeczne takie jak np. depresja i niepokój. Kwestia kondycji psychicznej to dla wielu osób niełatwy temat. Maj to dobra okazja do tego, aby go poruszyć, bowiem jest on Miesiącem Świadomości Zdrowia Psychicznego. Musimy uświadomić sobie, że zdrowie psychiczne jest równie ważne, jak zdrowie fizyczne. O tym, dlaczego jest ono istotne oraz z jakimi problemami natury psychologicznej zmagają się Polacy, porozmawialiśmy z Aleksandrą Tokarewicz – CEO Helping Hand, ekspertką ds. rozwiązań wsparcia psychologicznego.
Co to właściwie jest to zdrowie psychicznie? Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia – na nasze zdrowie składają się trzy komponenty: zdrowie fizyczne, zdrowie psychiczne i prawidłowe relacje społeczne. Wynika z tego, że nie możemy być w pełni zdrowi, kiedy nasza kondycja psychiczna nie jest w dobrym stanie.
Zdrowie psychiczne możemy zdefiniować jako dobrostan, w którym jednostka, czyli człowiek jest w stanie radzić sobie z codziennością, życiowymi wyzwaniami, pracować produktywnie, rozwijać się oraz wnosić wkład w życie swojej społeczności.
Według Raportu Falsh Eurobarometer z 2023 roku w całej Unii Europejskiej Polacy i Polki najczęściej deklarowali doświadczanie uczucia smutku i przygnębienia – 78% kontra średnia UE 69% oraz lęku i niepokoju – 62% kontra średnia UE – 50%. W ciągu ostatnich 12 miesięcy, aż 51% z nich miało trudności emocjonalne lub psychospołeczne takie jak np. depresja, niepokój. Dane pokazują też, że ponad 1/3 naszych rodaków boi się o swoje zdrowie psychiczne. Szacunki te nie napawają optymizmem, stąd bardzo ważne jest, aby mówić o zdrowiu psychicznym i przekonywać do tego, że nie powinno być ono tematem tabu.
„Polacy najczęściej chorują na zaburzenia lękowe. Dotykają one około 16% z nich. Za wystąpienie zaburzeń lękowych w 30% odpowiadają czynniki genetyczne, natomiast w 70% czynniki środowiskowe. Nie możemy pominąć tu depresji, na którą choruje około 4 mln
Polek i Polaków. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że do 2030 roku depresja będzie najczęściej diagnozowaną chorobą na całym świecie. Obecnie co trzecia osoba doświadcza jej symptomów. Niestety połowa nie chce zasięgnąć diagnozy i podjąć leczenia” – wylicza Aleksandra Tokarewicz.
Z badania przeprowadzonego na zlecenie Nationale-Nederlanden wynika, że stres, inflacja czy uzależnienia to tylko niektóre czynniki, które mają negatywny wpływ na zdrowie psychiczne naszych rodaków. Na stres w życiu codziennym wskazało blisko 80% ankietowanych. Żyjemy w czasach, gdzie doświadczamy przebodźcowania, przeciętna osoba klika w ekran smartfonu nawet 3000 razy dziennie. Natłok informacji oraz stale zmieniające się okoliczności społeczno – gospodarcze sprawią, że doświadczamy permanentnego stresu.
„Praca także ma znaczenie i to wielkie, jeśli chodzi o komfort psychiczny. Badanie „Bliżej Siebie – zdrowie psychiczne i empatia w pracy” pokazało, że 86% pracowników zgadza się ze stwierdzeniem, iż praca ma duży wpływ na zdrowie psychiczne pracowników. Bardzo często problemy z firmy przynosimy do domu i nie potrafimy się od nich oderwać, co zaburza nasze codzienne funkcjonowanie i w konsekwencji może prowadzić do kłopotów ze zdrowiem psychicznym” – wyjaśnia Tokarewicz.
Kłopoty z kondycją psychiczną mają szeroki wpływ zarówno na życie prywatne, jak i zawodowe. Jeśli chodzi o życie prywatne, to osoby z problemami psychicznymi mogą unikać kontaktów społecznych, co prowadzi do izolacji i osamotnienia, pogłębiając ich stan. Często występuje u nich apatia i brak energii, co utrudnia wykonywanie codziennych obowiązków, takich jak dbanie o dom czy dzieci. Zaburzenia psychiczne mogą prowadzić do problemów fizycznych, takich jak np. zaburzenia snu czy kłopoty z układem odpornościowym. Kondycja psychiczna jest bardzo ważna, jeśli chodzi o życie zawodowe i rezultat wykonywanych zadań. Osoby doświadczające różnych trudności będą miały problemy z koncentracją i podejmowaniem decyzji.
„Kondycja psychiczna bezpośrednio wpływa na naszą produktywność i efektywność. Według pracowników głównymi przyczynami problemów psychicznych w miejscu pracy są: nadmiar stresu (59%) i presja czasu (51%). Sondaż UCE RESEARCH i platformy ePsycholodzy.pl. pokazał, że ponad 41% pracowników w Polsce doświadczyło zachowań o charakterze mobbingowym w miejscu pracy w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Nękani, zestresowani i zastraszeni pracownicy nie są w stanie być wydajni” – wylicza Tokarewicz.
Mobbing to bardzo poważny problem w wielu organizacjach, powodujący szkody nie tylko w życiu osoby doświadczającej mobbingu, ale i w funkcjonowaniu całej firmy. Poddawany mobbingowi pracownik doświadcza ogromnych konsekwencji wpływających negatywnie na zdrowie psychiczne. Z kolei przedsiębiorstwo naraża się na ryzyka reparacyjne, wysoką rotację, problem z utrzymywaniem i przyciąganiem talentów, a także niską efektywność zespołów.
Badanie Eurobarometru wykazało, że 78% osób w Polsce uważa, że osoby cierpiące na choroby psychiczne są oceniane inaczej, niż inni pacjenci. Co cieszy – powoli się to zmienia i zależy od grupy społecznej oraz wiekowej. Coraz częściej tzw. pokolenie Z, czyli osoby urodzone po 1995 roku otwarcie mówią o swoich problemach ze zdrowiem psychicznym. Niestety wśród starszych pokoleń stygmatyzacja chorób psychicznych jest nadal wysoka, co wynika głównie z niewiedzy i braku edukacji, a po części i z naszej kultury. W końcu o zdrowiu psychicznym zaczęliśmy częściej mówić dopiero w pandemii. Blisko połowa Polaków doświadczyła pogorszenia stanu psychicznego właśnie z jej powodu.
„Myślę, że najważniejsza jest psychoedukacja. Warto uświadomić sobie, że zdrowie psychiczne jest tak samo ważne, jak zdrowie fizyczne i wiedzieć, jak należy o nie dbać, co ważne – nie jest ono elementem stałym, jest zmienne. To ważne, aby nie wstydzić się kłopotów z kondycją psychiczną i szukać pomocy, jeśli jest taka potrzeba. Edukację w tym zakresie powinno się prowadzić już w szkołach, niestety tak nie jest. Cieszy mnie natomiast fakt, że coraz więcej firm dostrzega tę potrzebę i wprowadza elementy edukacyjne i wspiera zdrowie psychiczne pracowników” – zauważa Aleksandra Tokarewicz.
Należy pamiętać także o zdrowym stylu życia, dbać o swoje podstawowe potrzeby, jak sen, zbilansowana dieta i ruch. Próbujmy zachować równowagę między pracą, życiem osobistym i czasem dla siebie. To wszystko ma wielkie znaczenie dla naszej kondycji psychicznej. Zdrowie psychiczne to nie tylko brak choroby, ale także zdolność do pełnego i satysfakcjonującego życia.
