Rok temu został wprowadzony powszechny program szczepień przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), skierowany do dziewcząt i chłopców. HPV jest przenoszony drogą płciową, dlatego zaleca się, by szczepienie odbyło się przed inicjacją seksualną. Niemniej dorośli również mogą przyjąć szczepienie przeciw HPV, ponieważ jest to jeden z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów zapewniających długotrwałą ochronę przed zakażeniem i chorobami nim wywołanymi.
W Polsce rocznie odnotowuje się ok. 4,4 tysiąca przypadków zachorowań na HPV-zależne nowotwory złośliwe u kobiet oraz 1,6 tysięcy u mężczyzn. Codziennie sześć Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a cztery pacjentki umierają z powodu tej choroby, wywoływanej w 95% przypadków przez zakażenie HPV. Ten negatywny trend można jednak odwrócić, ponieważ nowotwory HPV-zależne to jedne z nielicznych, przed którymi można chronić się dzięki szczepieniom. Niestety, obecnie osiągnięty poziom wyszczepialności jest radykalnie niższy od oczekiwanego oraz wartości przewidzianych w Narodowej Strategii Onkologicznej.
Pod koniec 2023 wyniósł on zaledwie około 20% w grupie docelowej. Dynamika programu jest bardzo niepokojąca – w lipcu zeszłego roku zaszczepiło się ponad 42 tys. dzieci, podczas gdy w grudniu niecałe 16 tys., a w marcu jedynie 24 tys. dzieci. Taki wynik wskazuje na konieczność wzmożenia działań mających na celu rozpowszechnienie profilaktyki.
Z danych z kwietnia 2024 wynika, że w programie szczepień ochronnych w 2024 realizowane są głównie drugie dawki szczepionki. Średnio 3-krotnie mniej 11-latków szczepiło się miesięcznie w pierwszym kwartale 2024 niż w 3 i 4 w 2023 (3551 vs 19592). Dynamika programu jest bardzo zmienna, tuż po starcie programu w lipcu zaszczepiło się ponad 42 tys. dzieci, podczas gdy w grudniu niecałe 16 tys. Oznacza to niepokojącą tendencję spadkową. Z kolei w marcu zaszczepiono 1,75 razy mniej dzieci niż po starcie programu.
„Odpowiedź społeczna jest bardzo słaba i tutaj to jest bardzo naglące, bardzo priorytetowe, dlatego że statystyki biją na alarm – 16% wyszczepialności to jest zbyt mało. (…) Przed nami wielka praca, dlatego Zespół do Spraw Badań Naukowych i Innowacji zajął się tą tematyką, bo w mojej ocenie jako lekarza praktyka, szczepienia na HPV to dalej w Polsce innowacja, o czym mówią statystyki zachorowalności na raka szyjki macicy i inne nowotwory” – powiedziała, otwierając posiedzenie posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia, dr Agnieszka Gorgoń-Komor, jego przewodnicząca.
OnkoFundacja Alivia oraz Fundacja SEXEDPL podjęły wspólne działania zmierzające do poprawy sytuacji związanej z wciąż niską wyszczepialnością w naszym kraju.
W styczniu tego roku pod apelem Onkofundacji Alivia dot. wprowadzenia szczepień
w szkołach podpisało się 30 organizacji pacjenckich, które wspierają pacjentów, nie tylko chorych onkologicznie.
„Za dokładnie dwa tygodnie minie rok od kiedy program powszechnych szczepień przeciw HPV został rozpoczęty. Wprowadziliśmy go jako ostatnie państwo w Unii Europejskiej. Przed nami, szczepienia przeciw HPV zostały wprowadzone w 60 państwach świata. W związku z czym jesteśmy daleko, daleko w tyle. Przed nami bardzo duże wyzwania
i my jako organizacje pacjenckie, organizacje pozarządowe dołożymy wszelkich starań, aby udało się zrealizować cel zaplanowany w Narodowej Strategii Onkologicznej. Do tego potrzebne są pilne i odważne decyzje” – przekonywała Joanna Frątczak-Kazana, wicedyrektorka Onkofundacji Alivia.
Organizacje pacjenckie postulują:
Wprowadzenie długofalowego programu szczepień przeciw HPV w szkołach przy współpracy z lokalnymi samorządami oraz ośrodkami podstawowej opieki zdrowotnej.
Wprowadzenie edukacji zdrowotnej prowadzonej jako obowiązkowego przedmiotu w szkołach, na bazie podstawy programowej przygotowanej w konsultacji
z organizacjami pozarządowymi i z uwzględnieniem nowoczesnych metod i narzędzi komunikacji z dziećmi i młodzieżą.
Organizacja celowanych kampanii informacyjno-promocyjnych skierowanych do rodziców, dzieci i młodzieży, przygotowanych i ewaluowanych na podstawie badań ilościowych oraz jakościowych.
Uproszczenie procedur przystąpienia i realizacji szczepień przez placówki podstawowej opieki zdrowotnej, w tym systemu raportowania, wyceny świadczenia oraz wdrożenie mechanizmów nagradzania ośrodków, w których odsetek wyszczepienia jest wyższy od średniej dla regionu i/lub osiągnięto znaczący postęp w tej dziedzinie.
Aktywny, bieżący i ogólnodostępny monitoring realizacji szczepień (odsetka populacji docelowej) na poziomie poszczególnych poziomów samorządowych.
Ponadto organizacje apelują o powołanie stałego zespołu roboczego złożonego z przedstawicieli instytucji administracji rządowej, samorządów, ekspertów medycznych oraz organizacji pozarządowych, odpowiedzialnego za ewaluację postępów w ramach programu.
