Globalne wskaźniki wyłącznego karmienia piersią bardzo wyraźnie wzrosły w ciągu ostatniej dekady. Oznacza to, że miliony dzieci więcej korzysta z bezpiecznego i pożywnego mleka matki w pierwszych miesiącach życia. Rozpowszechnienie wyłącznego karmienia naturalnego to oznaka postępu w walce z brakiem bezpieczeństwa żywnościowego. W pierwszym tygodniu sierpnia obchodzimy Światowy Tydzień Karmienia Piersią.
Mleko matki zawiera niezbędne przeciwciała chroniące dzieci przed chorobami. Jest bezpiecznym, pożywnym i zrównoważonym źródłem dobrego pokarmu dla dzieci. Pomimo znanych korzyści, miliony dzieci na całym świecie nadal nie są jednak karmione wyłącznie piersią przez pierwsze sześć miesięcy życia, co naraża je na zwiększone ryzyko chorób, śmierci, obniżonego potencjału uczenia się i komplikacji zdrowotnych w dorosłym życiu. UNICEF i WHO zalecają, aby niemowlęta były karmione piersią w ciągu pierwszej godziny po urodzeniu i wyłącznie piersią przez pierwsze sześć miesięcy życia, bez podawania innych pokarmów i płynów. Potem powinny zacząć jeść bezpieczne, odpowiednie i zróżnicowane pokarmy uzupełniające, kontynuując przyjmowanie naturalnego pokarmu do dwóch lat lub dłużej.
„W krytycznym okresie wczesnego wzrostu i rozwoju, przeciwciała zawarte w mleku matki chronią dzieci przed chorobami i śmiercią. Jest to szczególnie ważne w sytuacjach kryzysowych, gdy karmienie piersią gwarantuje bezpieczne, pożywne i dostępne źródło pokarmu dla niemowląt i małych dzieci. Karmienie piersią zmniejsza obciążenie chorobami wieku dziecięcego oraz ryzyko wystąpienia niektórych rodzajów nowotworów i chorób niezakaźnych u matek” – napisali we wspólnym oświadczeniu Catherine Russell, Dyrektor Generalna UNICEF i Tedros Adhanom Ghebreyesus, Dyrektor Generalny WHO.
„Gdy karmienie piersią jest chronione i wspierane, kobiety są ponad dwukrotnie bardziej skłonne do takiego żywienia swoich niemowląt. Jest to wspólna odpowiedzialność – kluczową rolę w tym przypadku odgrywają połączone wysiłki rodziny, społeczności, pracownicy służby zdrowia oraz decydenci polityczni” – dodali.
Ostatni raport ONZ dotyczący bezpieczeństwa żywnościowego na świecie (The State of Food Security and Nutrition) wskazuje, że rozpowszechnienie wyłącznego karmienia piersią to oznaka postępu w walce z niedożywieniem. Globalne wskaźniki wzrosły w tym obszarze o 11 p.p. w ciągu ostatniej dekady. 22 kraje, w tym Sierra Leone, Serbia, Pakistan, Nigeria, Mozambik, Mongolia, Wyspy Marshalla, Mali, Malediwy, Malezja, Madagaskar, Gwinea, Gabon, Dominikana, Dżibuti, Wybrzeże Kości Słoniowej, Chiny, Kamerun i Wietnam zwiększyły swoje wskaźniki karmienia piersią o ponad 10 p.p. od 2017 r.
Taka poprawa – obok spadających wskazań dotyczących częstotliwości występowania przypadków zahamowania wzrostu oraz spadku przyrostu masy ciała – stanowi podstawę do osiągnięcia przez dzieci pełnego potencjału rozwojowego.
Do bardzo wyraźnych postępów przyczyniło się wprowadzenie przez niektóre kraje odpowiednich polityk i praktyk. W Wietnamie wskaźniki wyłącznego karmienia piersią wzrosły z 24 proc. w 2014 r. do 45 proc. w 2020 r. po decyzji o przedłużeniu płatnego urlopu macierzyńskiego w 2012 r. W Kenii ustawa z 2017 r. wspierająca prawa matek do karmienia piersią w miejscu spowodowała, że wskaźnik wyłącznego karmienia naturalnego osiągnął 60 proc. w 2022 r., w porównaniu do 32 proc. w roku 2008. W Pakistanie natomiast ten wskaźnik wzrósł z 38 proc. w 2013 r. do 48 proc. w 2018 r. po zwiększeniu dostępu do wykwalifikowanego poradnictwa dotyczącego karmienia piersią.
Alarmująca liczba osób nadal zmaga się jednak z brakiem bezpieczeństwa żywnościowego i niedożywieniem, a ponad 40 proc. krajów wciąż jest poniżej wskazań umożliwiających osiągnięcie do 2030 r. zakładanych globalnych celów żywieniowych. Wiele kobiet napotyka bariery, takie jak szkodliwe praktyki marketingowe, brak dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej i słabe polityki przyjazne rodzinie przy podejmowaniu decyzji dotyczących karmienia niemowląt. Aby do 2025 r. osiągnąć 50 proc., a do 2030 r. 70 proc. odsetka dzieci korzystających z wyłącznego karmienia naturalnego, te bariery muszą zostać pokonane.
W 2022 r. na całym świecie 48 proc. dzieci poniżej szóstego miesiąca życia było karmionych wyłącznie piersią – to wzrost z 37 proc. w ciągu 10 lat.
To niewiele poniżej zakładanej połowy tak karmionych najmłodszych do 2025 r., jednak do 2030 r. świat nie będzie w stanie osiągnąć docelowych 70 proc. – jeśli utrzyma się obecne tempo postępów, za sześć lat będzie to 59 proc.
Gdyby wszystkie dzieci w wieku 0-23 miesięcy były optymalnie karmione piersią, można by uratować ponad 820 tys. najmłodszych rocznie.
Skala karmienia piersią na poziomie zbliżonym do powszechnego mogłaby zapobiec 16 proc. rocznych zgonów dzieci poniżej 5. r. ż.
Aby poprawić wskaźniki karmienia piersią, kluczowe jest monitorowanie postępów – im więcej wiemy, tym więcej działań możemy podjąć. Tymczasem, tylko połowa krajów zbiera dane na temat wyłącznego karmienia piersią, brakuje informacji o rządowych inwestycjach w tym obszarze, a kontrolowanie i egzekwowanie przepisów dotyczących marketingu substytutów mleka matki nie wszędzie jest wystarczające.
