Ministerstwo Zdrowia ogłosiło zmiany w Powszechnym Programie Bezpłatnych Szczepień przeciw HPV, które weszły w życie od 1 września 2024 roku. Od tej pory z programu będą mogły skorzystać dzieci już od ukończenia 9 do 14 roku życia. Dodatkowo resort zapowiedział możliwość realizacji szczepień w szkołach i ułatwienie rozliczania programu w przychodniach opieki zdrowotnej. Według ekspertów Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych, to kluczowy krok w kierunku zwiększenia wyszczepialności wśród młodych ludzi. Polska, choć dołączyła do programu jako jeden z ostatnich krajów Unii Europejskiej, dzięki licznym pozytywnym zmianom stała się jednym z najszybciej rozwijających się krajów w zakresie bezpłatnych szczepień przeciw HPV.
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) przenoszony jest drogą płciową i przyczynia się do powstawania wielu nowotworów zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Najbardziej znanym i niebezpiecznym z nich jest rak szyjki macicy, jednak wirus ten powoduje również inne typy nowotworów, takie jak rak odbytu, pochwy, sromu, prącia, a także głowy i szyi. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) około 80% osób zostanie zakażonych jednym lub kilkoma typami wirusa HPV przenoszonymi drogą płciową, a najwyższe wskaźniki zakażeń wirusem odnotowuje się u osób aktywnych seksualnie w wieku do 25 lat.
W Polsce codziennie 6 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a 4 Polki umierają z powodu tej choroby. W 2021 roku odnotowano 4 008 nowych przypadków raka szyjki macicy i 2 188 zgonów. Polska ma jeden z najwyższych w Europie wskaźników zachorowalności 19,8/100 000 i umieralności 5,9/100 000 z powodu raka szyjki macicy.
W Polsce od 1 czerwca 2023 roku realizowany jest powszechny program bezpłatnych szczepień przeciw HPV w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030. Zgodnie z jej założeniami, do końca 2028 roku zaszczepionych powinno zostać przynajmniej 60% dzieci w wieku dojrzewania przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego. Początkowo program skierowany był do dziewczynek i chłopców w wieku 12 i 13 lat, a aktualnie programem objęte są dzieci po ukończeniu 9 roku życia do ukończenia 14 lat.
„Zmiany, które weszły w życie wraz z początkiem września, rozszerzą uprawnienia wiekowe do bezpłatnych szczepień, w schemacie dwudawkowym. Z programu będą mogły skorzystać dzieci od ukończenia 9 roku życia do ukończenia 14 roku życia. To ważny krok w walce z wirusem, ponieważ tylko powszechne szczepienia, niezależnie od płci, dają realną szansę na jego skuteczną eliminację ze społeczeństwa” – tłumaczy prof. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych.
W obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2024 r. doprecyzowano również szczepienia osób urodzonych w 2010 roku, dla których szczepienie musi być rozpoczęte do ukończenia 14 roku życia i może być zakończone po ukończeniu 14 roku życia (z zachowaniem dwudawkowego schematu szczepienia). W ramach programu powszechnych bezpłatnych szczepień przeciw HPV dostępne są dwie szczepionki:
• Szczepionka 2-walentna przeciw typom HPV16 i HPV18
• Szczepionka 9-walentna skierowana przeciw typom HPV6, HPV11, HPV16, HPV18, HPV31, HPV33, HPV45, HPV52, HPV58
Według statystyk do końca roku 2023 z bezpłatnych szczepień w ramach programu skorzystało zaledwie ok. 20% populacji docelowej – dzieci z dwóch roczników, które on obejmuje. Ponadto, ok. 15% placówek podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) przystąpiło do realizacji programu.
W związku z powyższym, Ministerstwo Zdrowia wprowadziło kolejne działania, które mają na celu usprawnienie programu szczepień m.in.:
• uproszczenie procesu rozliczania w placówkach medycznych;
• wszystkie placówki podstawowej opieki zdrowotnej mają oferować bezpłatny program szczepień przeciw HPV;
• dane dotyczące wykonywanych szczepień będą dostępne publicznie;
• wprowadzenie szczepień bezpośrednio w placówkach szkolnych;
• włączenie do programu młodszych roczników od 9 r. ż.
„Niezwykle istotne jest poszerzanie świadomości na temat wirusa i chorobach przez niego wywoływanych oraz upraszczanie dostępu do szczepień. Zwiększenie zaangażowania szkół w realizacji programu szczepień skróci ścieżkę pacjenta do profilaktyki, wpłynie na zwiększanie odsetka zaszczepionej młodzieży oraz poprawi realizację Narodowej Strategii Onkologicznej” – podkreśla, prof. Teresa Jackowska, Prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Kierownik Kliniki Pediatrii.
Eksperci zwracają uwagę, że przeprowadzenie szczepień dzieci w szkołach na początku roku szkolnego może być trudny do zrealizowania. Proces ten wymaga odpowiednich przygotowań, takich jak uzyskanie zgód rodziców oraz zapewnienie odpowiedniej kadry medycznej.
