Nawet 23 mln dzieci i młodzieży na świecie zmagały się depresją, jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia. Badacze wskazują, że z zaburzeniami depresyjnymi zmaga się od 8% do 20% nastolatków i około 2% uczniów w młodszym wieku. Szacują, że do ukończenia 18. roku życia, nawet 20% nastolatków doświadczy przynajmniej jednego epizodu depresyjnego.
„Musimy dbać o budowanie przyjaznego, pełnego wartościowych relacji, bezpiecznego środowiska, w którym młodzież dorasta, uczy się i spędza wolny czas. W kampanii zmieniamy punkt ciężkości komunikacji – nie mówimy co jest źle ale staramy się pokazać jak zmieniać swój świat na bardziej pozytywny. Ważne jest aby młodzież miała praktyczną wiedzę o tym, jak chronić swoje zdrowie psychiczne i jakich czynników unikać, aby ich samopoczucie się nie pogarszało. Dzięki temu młodzież ma szansę sama kreować środowisko wokół siebie na bardziej wspierające. W projektach, które realizuje Fundacja, w tym Heads Up, bardzo istotny jest element youth engagement, czyli właśnie pracy z młodzieżą dla młodzieży” – mówi dr n. o zdr. Dorota Kleszczewska, Prezes Zarządu Instytutu Matki i Dziecka
W odpowiedzi na ten kryzys, powstała kampania Włącz On Live, realizowana w ramach międzynarodowego projektu Heads Up. Wykorzystano w niej wnioski z badań zrealizowanych w trakcie projektu. Pokazywały one, że konieczne jest wskazanie konkretnych, praktycznych i łatwych do zastosowania rozwiązań, które pomogą uchronić młodzież przed kryzysem zdrowia psychicznego.
„W działaniach realizowanych w ramach projektu koncentrujemy się funkcjach ochronnych relacji, diety, snu, aktywności fizycznej czy pasji. Dzięki holistycznemu podejściu do zdrowia i dobrostanu nastolatków będziemy w stanie lepiej chronić ich kondycję psychiczną. Pokazujemy także, że źródłem wsparcia dla młodzieży mogą i powinny być osoby dorosłe. Nie tylko rodzice albo dziadkowie, ale także nauczyciele, trenerzy, szkolni psychologowie czy pedagodzy. W kampanii podkreślamy, że w trudnych chwilach nastolatek może także skorzystać z bezpłatnej infolinii Rzecznika Praw Dziecka czy udać się do psychologa” – zauważa dr Agnieszka Małkowska-Szkutnik z Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego.
„W dzisiejszej rzeczywistości coraz ważniejszą rolę odgrywa profilaktyka depresji dzieci i młodzieży ukierunkowana na jak najszybsze zauważenie pierwszych objawów, diagnozę problemu, podjęcie leczenia. Kampania, która pokazuje, co konkretnie mogą zrobić sami nastolatkowie, ale też jak rodzice mogą ich wspierać, to bardzo ważny element naszej troski o zdrowie psychiczne najmłodszych” – dodaje dr n. med. Aleksandra Lewandowska, Konsultant Krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży.
Kampania Włącz On Live, nawiązuje do spędzania przez nastolatków coraz większej liczby czasu w Internecie. Jej celem jest pokazanie, jak barwne, wartościowe i zdrowe jest „włączenie” życia poza światem wirtualnym.
7 kroków do wzmocnienia zdrowia psychicznego:
1. Budowanie relacji rodzinnych
2. Stały kontakt z rówieśnikami, nawiązywanie nowych relacji
3. Regularna aktywność fizyczna,
4. Różnorodna, wartościowa dieta,
5. Minimum 8h dziennie snu
6. Rozwijanie talentów i pasji
7. Korzystanie z pomocy specjalistów i osób zaufanych, gdy młoda osoba czuje się przytłoczona.
Te siedem działań, zdaniem ekspertów pomogą zadbać o zdrowie młodego pokolenia, a przede wszystkim zdrowie psychiczne.
Praktyczne zalecenia dla zdrowia
O ile trudno określić normy relacji rodzinnych, rówieśniczych czy pasji o tyle w przypadku snu, diety i ruchu Instytut Matki i Dziecka propaguje określone, konkretne i proste do zastosowania standardy zdrowotne
SEN
Odpowiednia ilość snu jest kluczowa dla regeneracji układu nerwowego. Jest to często niedoceniany czynnik wpływający na kondycję młodzieży. Normy w tym zakresie propagowane przez Instytut Matki i Dziecka to 9-11 godzin snu dla dzieci w wieku 6 -13 lat i 8-10 godzin snu w ciągu doby dla nastolatków w wieku 14 – 17 lat. Optymalna temperatura w czasie snu to ok. 18-22 ͦC
DIETA
Bardzo ważna jest także zbilansowana dieta. Dzieci i młodzież w okresie rozwoju potrzebują pełnowartościowych posiłków, aby ich organizm rozwijał się harmonijnie i zdrowo. Dlatego młodzież do każdego posiłku powinna dodawać warzywa i owoce. Spożywać pełnoziarniste produkty zbożowe. Zjadać każdego dnia 3-4 porcje produktów mlecznych: mleko, sery, jogurt, kefir, a dwa razy dziennie ryby, chude mięso, jaja, rośliny strączkowe. Nastolatki powinny też wybierać tłuszcze roślinne zamiast zwierzęcych i nie spożywać ich zbyt dużo. Ważną kwestią jest unikanie cukru i soli, a szczególnie ograniczenie a najlepiej rezygnacja ze słodyczy, słodkich napojów, słonych przekąsek i produktów typu fast food.
Niedocenianym aspektem zdrowej diety jest także nawodnienie. Ważne, aby dzieci i młodzież piły wodę, herbatę owocowa, zieloną lub ziołowa zamiast napojów z cukrem. W wieku nastoletnim powinny spożywaj od 2 do 2,5 litrów płynów dziennie, czyli od 8 do 10 szklanek dziennie
Co ważne młodzież powinna spożywać posiłki 4-5 razy dziennie o stałych porach, co 3-4 godziny. A każda przekąska powinna być traktowana jak posiłek, co oznacza, że młoda osoba w przerwach miedzy posiłkami nie powinna nic jeść, aby dać organizmowi czas na spokojne trawienie.
RUCH
Instytut Matki i Dziecka zaleca dwa rodzaje aktywności fizycznej w tygodniu. Codzienną, czyli taką, w której nastolatek wykonuje ruch przez co najmniej 60 min, w taki sposób żeby przyspieszyć swój oddech i tętno oraz intensywną, podczas której trzy razy w tygodniu np. uprawia sport, tak by się spocić i by brakowało mu tchu. Taka aktywność wzmacnia mięśnie i kości.
Ważne jest także przypominanie młodym osobom, że lepiej stać niż siedzieć, a po każdych 45 minutach przy komputerze czy telefonie, należy wstać, przeciąć się, wywietrzyć pokój i przejść np. na spacer z psem. Warto podkreślić, że ważne jest angażowanie nastolatki w obowiązki domowe – odkurzanie, zmywanie naczyń, wyrzucanie śmieci – to też jest ruch.
W ramach projektu Heads Up powstał raport: „Doświadczenia nauczycieli z Polski, Czech i Słowacji w pracy z uczniem z depresją”. Podstawą pracy były badania jakościowe i ilościowe, które objęły łącznie 2626 nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych z Polski, Słowacji i Czech. Raport ukazuje, jak nauczyciele mierzą się problemami zdrowia psychicznego uczniów, skąd czerpią wiedzę i jak oceniają swoje kompetencje w tym zakresie.
Nauczyciele oceniali także swój poziom przygotowania do pracy z uczniem z depresją. Ponad połowa nauczycieli z Czech (62%) i Polski (58%) wskazała, że mają wystarczają wiedzę na ten temat, podczas gdy na Słowacji odpowiedzi twierdzące stanowiły nieco ponad jedną trzecią (36%) wskazań. Co warte uwagi, nauczyciele korzystają z różnorodnych źródeł wiedzy na temat radzenia sobie z depresją i kryzysem zdrowia psychicznego uczniów. Najczęściej wskazywanym źródłem wiedzy był Internet – 77% wskazań w Polsce, 63% w Czechach i 61% na Słowacji. Pedagodzy korzystali także z książek i przewodników, na które wskazało 52% nauczycieli polskich i 45% nauczycieli słowackich oraz 36% nauczycieli czeskich. Warto zauważyć, że ze szkoleń w ramach systemu edukacji korzystało 57% nauczycieli polskich, 23% nauczycieli słowackich.
Jak wynika z raportu nauczyciele pracujący z uczniami, u których zdiagnozowano depresję lub są zagrożeni samobójstwem, najczęściej szukali wsparcia u szkolnych psychologów (Polska – 53%, Czechy – 33%, Słowacja – 29%) i pedagogów (Polska – 62%, Czechy – 35%, Słowacja – 27%). Polscy nauczyciele mieli w tym zakresie duże zaufanie do innych nauczycieli (43%) i dyrekcji szkoły (35%).
Nauczyciele biorący udział w badaniach, których wyniki zaprezentowano w raporcie opowiadali też o trudnościach w pracy z uczniami w kryzysie psychicznym. Wskazywali na obciążenie psychiczne a także bezradność i poczucie braku kompetencji w mierzeniu się z problemami młodzieży szkolnej. Podkreślali, że brakuje odpowiednich wytycznych i scenariuszy radzenia sobie w takich sytuacji, jak też wsparcia ze strony specjalistów. Nauczyciele wskazywali również, że nadmiar obowiązków administracyjnych czy nadmiar uczniów w klasach uniemożliwia im pełne wsparcie uczniów dotkniętych kryzysem zdrowia psychicznego, czy identyfikacji symptomów niepokojących zachować w tym obszarze. Zauważali także trudności we współpracy z rodzicami oraz obciążanie wrażliwymi danymi osobowymi.
Pełna treść raportu: https://heads-up-project.com/raport-pl/
****
O projekcie Heads Up
Heads Up – Zdrowie psychiczne młodzieży w szkole, to międzynarodowy projekt badawczy finansowany ze środków programu Erasmus +. Projekt realizowany jest w terminie od 1 września 2022 roku do 31 sierpnia 2024 roku, przy współpracy czterech instytucji: Fundacji Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie (koordynator projektu), Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego (Polska), Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu (Czechy) oraz Uniwersytetu Pavla Jozefa Šafárika w Koszycach (Słowacja).
Projekt skierowany jest do nauczycieli klas od czwartej do ósmej szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych, a także młodzieży szkolnej. W jego ramach powstał raport z badań, poradnik dla nauczycieli, komiks dla młodzieży, a także kampania społeczna mająca na celu normalizację debaty na temat kryzysu zdrowia psychicznego.
Więcej: na www.heads-up-project.com
