Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest chorobą postępującą, ale dzięki właściwemu leczeniu można zmniejszyć ryzyko występowania kolejnych, niebezpiecznych dla pacjenta zaostrzeń, których konsekwencje są nieodwracalne. Istotne jest, aby chory na POChP był dobrze przygotowany do wizyt u lekarza, pamiętał o nich, potrafił rozpoznać u siebie nasilenie objawów choroby oraz zgłaszał je lekarzowi. Ułatwi to dobór odpowiedniego postępowania, adekwatnego do stanu zdrowia chorego.
Aplikacja Moje POChP ułatwia rejestrowanie objawów choroby, a tym samym usprawnia komunikację pacjenta z lekarzem. Zwiększa też szansę na identyfikację zaostrzeń.
Wystartowała kampania edukacyjna pt. „Pokochaj Płuca. Unikaj zaostrzeń”, której celem jest zwiększenie świadomości na temat zaostrzeń POChP, umiejętności monitorowania nasilenia objawów choroby oraz zgłaszania ich w odpowiednim czasie lekarzowi.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to najczęstsza choroba przewlekła układu oddechowego oraz trzecia przyczyna zgonów na świecie. Objawia się trudnościami w oddychaniu i prowadzi do stałych, nieodwracalnych problemów z wydolnością płuc. Najczęściej zauważalne objawy to: duszność (występująca okresowo lub codziennie), przewlekły kaszel, przewlekłe odkrztuszanie plwociny.
Do powstawania POChP przyczynia się przede wszystkim palenie papierosów, ale mogą ją również powodować nawracające, nieleczone zapalenia oskrzeli oraz zanieczyszczenie powietrza czy praca w szkodliwych warunkach (np. pył w powietrzu).
Choroba dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Pierwsze jej objawy mogą pojawić się już w wieku ok. 45–50 lat. W Polsce, według szacunków, na POChP choruje ok. 2 mln osób, natomiast postać zaawansowana dotyczy ok. 400 tys. POChP i ma istotny wpływ na jakość życia, która znacząco się pogarsza z powodu objawów i ograniczeń związanych z chorobą. Wpływa ona na wiele aspektów codziennego funkcjonowania lub prowadzi do inwalidztwa.
Najgroźniejszym dla pacjenta wydarzeniem w przebiegu POChP jest zaostrzenie. Z powodu przeziębienia (infekcji wirusowej), zapalenia oskrzeli albo innych czynników chory odczuwa nagłe nasilenie się objawów POChP. Jest to znak, że czynność płuc gwałtownie się pogarsza. Objawy zaostrzeń, na które powinno się zwrócić uwagę to:
• nasilona duszność – bardziej niż zwykle,
• nasilony kaszel – bardziej niż zwykle,
• zwiększona produkcja plwociny lub zmiana jej koloru (żółta lub żółto-zielona),
• świszczący oddech – podczas oddychania, spowodowany zwężeniem dróg oddechowych,
• zmęczenie, osłabienie, złe samopoczucie – mogące wynikać z trudności w oddychaniu oraz z ogólnego obciążenia organizmu,
• uczucie ucisku w klatce piersiowej – ból lub dyskomfort.
Jeżeli chory odczuwa nasilenie się objawów POChP, powinien jak najszybciej zgłosić się do lekarza i udzielić mu wszystkich informacji na temat pogorszenia stanu zdrowia. Umożliwi to podjęcie szybkiego, właściwego, a więc skutecznego leczenia, które z kolei będzie miało wpływ na jakość i długość życia osoby z POChP. Zaostrzenie najłatwiej leczy się na początku, gdy objawy są jeszcze niewielkie.
„W Polsce od lat poważny problem stanowi niezgłaszanie zaostrzeń przez chorych. Utrudnia to, nam lekarzom, dobór optymalnego leczenia, prowadzi do szybszego postępu choroby, a w konsekwencji do gorszej jakości życia, do inwalidztwa czy nawet zgonu. Duża też część pacjentów – nawet ok. 55% – leczy je samodzielnie w warunkach domowych, nie mówiąc o tym lekarzowi” – stwierdza dr n. med. Małgorzata Czajkowska-Malinowska, konsultant krajowa w dziedzinie chorób płuc, Prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc.
Zaostrzenie POChP trwa zwykle 7–10 dni, ale pogorszenie stanu zdrowia może się utrzymywać znacznie dłużej. W ciągu 8 tygodni po zaostrzeniu do 20% chorych nie wraca do wcześniejszego stanu zdrowotnego. Często z powodu zaostrzenia POChP trwającego dłużej, jeśli nie jest ono zgłoszone lekarzowi odpowiednio wcześnie, chorzy muszą być hospitalizowani. Jak wskazują statystyki, już jedno umiarkowane zaostrzenie oznacza zwiększenie o 21% ryzyka hospitalizacji, a 1 na 5 pacjentów umiera w ciągu roku od pierwszej hospitalizacji z powodu POChP. W Polsce śmiertelność w ciągu pierwszych 3 miesięcy po ciężkim zaostrzeniu wynosi 10%. Ryzyko zgonu po zaostrzeniu POChP jest więc większe niż ryzyko zgonu po zawale serca, natomiast ryzyko występowania zaostrzeń rośnie z każdym kolejnym epizodem zaostrzenia.
Celem leczenia POChP jest łagodzenie objawów oraz zmniejszanie ryzyka zaostrzeń, spowolnienie postępu choroby, poprawa jakości życia i tolerancji wysiłku fizycznego, przeciwdziałanie pogarszaniu się czynności płuc i przedwczesnym zgonom.
Właściwe leczenie POChP powinno być wdrożone jak najszybciej, aby nie dopuścić do rozwoju choroby. Większość leków stosuje się w postaci wziewnej, a wybór leczenia zależy od oceny stanu chorego przez lekarza. Podstawą leczenia są 2 typy leków wziewnych rozkurczających oskrzela. Dodatkowo niektórym osobom z POChP przepisuje się lek przeciwzapalny. Dostępne są również najnowsze opcje terapeutyczne – inhalatory zawierające trzy składniki. Nowoczesne leczenie jest dostępne dla wszystkich chorych na POChP w Polsce.
„Osoby w wieku powyżej 65 lat otrzymują je bezpłatnie. W zaostrzeniach, a także dalszych stadiach choroby, stosuje się również glikokortykosteroidy doustne, antybiotyki i domowe leczenie tlenem” – wylicza ekspertka.
Regularne stosowanie leków poprawia rokowanie, zmniejsza ryzyko wystąpienia zaostrzeń oraz hospitalizacji. Aby lekarz mógł skutecznie wspierać pacjenta i wybrać odpowiednie leczenie, powinien mieć rzeczywisty obraz choroby. Ważne jest więc, aby chory prowadził dzienniczek i zapisywał wszystkie objawy (również takie, które uważa za typowe lub oczywiste), aby był dobrze przygotowany do każdej wizyty u lekarza, pamiętał i informował o epizodach nasilenia objawów choroby czy sytuacje, kiedy ich pogorszenie trwało kilka dni, a także o nieplanowanych wizytach lekarskich z powodu nasilenia kaszlu czy duszności. Do rutynowej wizyty kontrolnej – najczęściej u pulmonologa – powinna przygotować się szczególnie osoba, która nie chodzi regularnie do lekarza. Ważne, aby chory kontrolował swoją chorobę, ponieważ pomoże to zapobiegać występowaniu kolejnych zaostrzeń, a lekarzowi ułatwi dobranie właściwej terapii.
„Z racji tego, iż liczba zachorowań na POChP będzie się zwiększać, m.in. z powodu starzenia się społeczeństwa i związanego z tym współwystępowania innych chorób, a także ze względu na zanieczyszczenie środowiska, prowadzenie działań edukacyjnych w tym obszarze jest bardzo istotne. Dzięki edukacji chorzy czują się bardziej świadomi i zaangażowani w proces leczenia, co prowadzi do lepszych wyników zdrowotnych oraz poprawy jakości ich życia” – podkreśla Igor Grzesiak, wiceprezes zarządu w Instytucie Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, a zarazem partner wspierający kampanii „Pokochaj Płuca. Unikaj zaostrzeń”.
Moje POChP jest pierwszą polską aplikacją działającą na zasadzie elektronicznego dzienniczka. „Jej celem jest ułatwienie – dzięki możliwości efektywniejszego udokumentowania historii objawów – komunikacji między chorym na POChP a lekarzem, a w konsekwencji zwiększenie szansy na rozpoznanie nasilenia objawów POChP i ewentualnych zaostrzeń. Lekarz, wiedząc dokładniej, jakie objawy towarzyszą choremu na co dzień, będzie mógł lepiej dostosować leczenie, czyli pomagać skuteczniej. Z kolei chory, mając aplikację, nie musi już zapisywać objawów na karteczkach czy w notesie i jest zawsze przygotowany do wizyty kontrolnej” – wyjaśnia dr Czajkowska-Malinowska.
Korzystanie z aplikacji jest bardzo proste i polega na udzieleniu odpowiedzi na 6 krótkich pytań raz na tydzień. Pytania dotyczą m.in. nasilenia objawów, wizyt u lekarza i przyjmowania dodatkowych leków. Co tydzień chory otrzymuje też przypomnienie o uzupełnieniu dzienniczka. Automatycznie generowany raport pozwala na efektywniejsze rozpoznanie przebytych zaostrzeń. Aplikacja pełni także funkcje edukacyjne – w miarę regularnego wypełniania dzienniczka chory stopniowo uczy się, na które objawy czy sytuacje powinien zwracać uwagę.
Aplikacja jest bezpłatna. Można ją pobrać na telefon za pośrednictwem sklepu z aplikacjami (Google Play lub AppStore). Rejestracja nie jest wymagana. Z aplikacji można korzystać od razu po jej zainstalowaniu:
• Android: https://qr.short.az/MojePOChPAZimmunologiaandroid,
• iOS: https://qr.short.az/MojePOChPAZimmunoloiaIOS.
