Rok obowiązywania ustawy o szczególnej opiece geriatrycznej nie przyniósł znaczących zmian w systemie opieki nad seniorami. Problemem pozostaje brak geriatrów oraz brak odpowiedniej liczby oddziałów geriatrycznych. Eksperci postulują możliwość przygotowania lekarzy innych specjalizacji do opieki nad seniorami, przede wszystkim POZ, a także położenie większego nacisku na wielodyscyplinarne podejście do tej opieki.
Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej została uchwalona 17 sierpnia 2023 roku i weszła w życie od początku 2024 roku. To akt prawny, który określa cele, organizację oraz zasady funkcjonowania szczególnych form geriatrycznej opieki zdrowotnej nad osobami, które ukończyły 75. rok życia. Zgodnie z zamysłem autorów ustawy ma być ona sprawowana w szpitalnych oddziałach geriatrycznych, które zostały wskazane w wojewódzkim planie, Centrach Zdrowia 75+, a także w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), czyli na szczeblu najbliższym pacjentowi.
Dlatego też rząd powołał międzyresortowy zespół ds. systemowych rozwiązań związanych z opieką nad osobami starszymi. Jego zadaniem jest analiza obecnych systemów opieki, identyfikacja obszarów wymagających poprawy oraz opracowanie zaleceń dla przyszłych działań w obszarze polityki senioralnej.
Zaproponowane w ustawie Centra Zdrowia 75+ to nowe rozwiązanie, które ma zapewnić możliwość kompleksowego podejścia do diagnozowania i leczenia starszego pacjenta, a jeżeli zajdzie taka konieczność – również rehabilitacji w różnych zakresach. Głównym celem działania centrum będzie skoordynowana opieka medyczna dla pacjentów geriatrycznych w celu ustabilizowania ich stanu zdrowia oraz umożliwienia dalszego autonomicznego funkcjonowania w dotychczasowym środowisku. Ustawa zakłada także prowadzenie wstępnej oceny geriatrycznej w podstawowej opiece zdrowotnej oraz zwiększenie liczby oddziałów geriatrycznych w całym kraju. Zgodnie z założeniami Centra Zdrowia 75+ mają współpracować z podmiotami prowadzącymi oddział geriatryczny.
Eksperci podkreślają jednak, że w Polsce dużą bolączką jest brak kadr, szczególnie lekarzy geriatrów. Jak wskazuje raport NIK z 2022 roku, w UE liczba geriatrów przypadająca na milion mieszkańców wynosi od 16 do 50, w Polsce – 12,8. Z danych Naczelnej Izby Lekarskiej wynika, że w Polsce jest 590 lekarzy ze specjalizacją geriatra, a 578 wykonuje swój zawód. Raport NIK wskazuje, że w latach 2017–2021 (do lipca) specjalizację tę ukończyło w całym kraju 101 lekarzy. Jak wskazuje przewodnicząca PTG, część lekarzy geriatrów decyduje się na drugą specjalizację i z nią wiążą swoją karierę, ponieważ brakuje oddziałów geriatrycznych, w których mogliby pracować.
Raport NIK z 2022 roku wskazywał także na niedobór pielęgniarek mających kwalifikacje w dziedzinie pielęgniarstwa geriatrycznego lub zachowawczego, internistycznego, przewlekle chorych i niepełnosprawnych, opieki długoterminowej, paliatywnej lub będących w trakcie takich specjalizacji. W badanym okresie wymogu dotyczącego zatrudnienia na oddziale geriatrycznym odpowiedniej liczby pielęgniarek nie spełniało 60 proc. kontrolowanych szpitali (sześć na 10), co niosło ze sobą ryzyko dla pacjentów.
Jak podkreśla, trwają także dyskusje o możliwości kształcenia lekarzy innych specjalizacji, o specjalnych kursach, które pozwoliłyby im się włączyć w opiekę geriatryczną.
Jesienią br. w ramach komponentu D Krajowego Planu Odbudowy Ministerstwo Zdrowia przeprowadziło konkurs „Wsparcie w zakresie rozwoju opieki długoterminowej lub geriatrycznej poprzez modernizacje infrastruktury podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym”. Jego alokacja to 1,3 mld zł.
„Sektor opieki geriatrycznej w Polsce mierzy się z trzema podstawowymi bolączkami. Pierwsza to deficyty kadr medycznych, w tym geriatrów, młodych geriatrów, czy brak intensywniejszego szkolenia lekarzy rodzinnych w tej dziedzinie. Druga kwestia to jest kwestia całego systemu opieki, miejsc, do których mogą trafić osoby starsze. Natomiast trzeci problem, chyba kluczowy dla pacjenta starszego, to jest problem braku koordynacji. Często pacjent jest zagubiony w systemie, bo brakuje mu informacji, gdzie może trafić, kiedy, w jakim systemie, jaki system opieki geriatrycznej będzie najlepiej dostosowany do jego potrzeb” – tłumaczy dr hab. Małgorzata Kupisz-Urbańska z Oddziału Klinicznego Chorób Wewnętrznych i Gerontokardiologii Szpitala im. prof. Orłowskiego CMKP w Warszawie.
Jak podkreśla, w nowym modelu opieki medycznej dla seniorów należy położyć większy nacisk na wielodyscyplinarność, czyli podejście, w którym zespół ekspertów spojrzy kompleksowo na wiele aspektów życia pacjenta: od jego zdrowia fizycznego, przez zdrowie psychiczne, samodzielność, sprawność funkcjonalną, mobilność, aż po jego sytuację socjalno-środowiskową.
„Kluczowa kwestia, jeśli chodzi o polskich seniorów, to jest problem wielochorobowości, czasami nieuwzględnianej w systemie opieki medycznej. To jest problem często tzw. wielkich zespołów geriatrycznych, czyli niedocenianego trochę zespołu kruchości, ale też depresji, często niezdiagnozowanej czy zaburzeń poznawczych, zaburzeń pamięci, a czasami największy problem naszych seniorów to samotność” – wymienia Kupisz-Urbańska. – Rola geriatry w opiece nad seniorami jest bardzo istotna. Geriatra powinien się zajmować osobami starszymi, ale we współpracy z innymi lekarzami, ponieważ ten pacjent wymaga pewnego ustalenia priorytetów, co dla konkretnego pacjenta jest najistotniejsze, i indywidualizacji postępowania.
Zgodnie z danymi opublikowanymi w raporcie „Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce 2023 r.” przez ministra ds. polityki senioralnej na 37,6 mln mieszkańców Polski prawie 9,9 mln to osoby w wieku 60 lat i więcej. Stanowi to około 26,3 proc. populacji. W stosunku do 2022 roku liczba osób w tym wieku wzrosła o 96 tys. osób, czyli ok. 1 proc. W tym gronie najwięcej przybyło 75–79-latków – o 11,3 proc. Około 16,2 proc. populacji osób starszych stanowią osoby, które przekroczyły 80. rok życia. Według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego w 2060 roku osoby 60+ będą stanowiły ponad 38 proc. społeczeństwa.
Źródło: Newseria
