Które apteki są najtańsze? Czy w każdej aptece zawsze obecny jest farmaceuta? Gdzie apteki są dostępne na „wyciągnięcie ręki”, a gdzie nie? Odpowiedzi na te pytania można znaleźć w wynikach badań przeprowadzonych przez Centrum Badań Marketingowych Indicator we współpracy z SANP Uniwersytetu Warszawskiego.
Trzy badania przeprowadzone przez CBM Indicator i SANP UW w ramach pierwszej części projektu badawczego dotyczyły najważniejszych kwestii z perspektywy pacjenta – cen leków, dostępności do leków i usług farmaceutycznych oraz odległości do najbliższej apteki, w tym całodobowej.
Zespół badawczy przeprowadził sondaż dotyczący dostępności aptek, w tym całodobowych. 3/4 respondentów odpowiedziało, że apteka znajduje się blisko ich miejsca zamieszkania. Jednak w przypadku terenów wiejskich ten odsetek spada do 34%.
Jeśli chodzi o apteki całodobowe, to aż 70% pacjentów nie ma dostępu do pobliskiej apteki tego typu. Wśród mieszkańców Polski wschodniej (woj. warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie i podkarpackie) ten wskaźnik wzrasta do 75%. Z kolei wśród mieszkańców wsi – do 94%.
W tym sondażu zbadano również, ilu pacjentów korzysta z leków na receptę i jak ocenia ogólny koszt leków. Z przeprowadzonego badania wynika, że aż 82% Polaków deklaruje korzystanie z leków na receptę – najczęściej są to osoby starsze, w wieku 60 lat lub więcej. 86% pacjentów twierdzi, że leki są drogie, przy czym wśród mieszkańców terenów wiejskich ten wskaźnik wynosi 91%.
„Inspiracją do przeprowadzenia badania były istotne zmiany regulacyjne, które miały miejsce w latach 2017-2023. Wygląda na to, że apteki stają się coraz ważniejszym tematem politycznym. Dzieje się tak ponieważ kolejne nowelizacje negatywnie przełożyły się na dostępność do leków oraz postrzeganie cen leków przez pacjentów” – wyjaśnia prof. dr hab. Jan Garlicki, socjolog polityki, kierownik Zakładu Socjologii i Psychologii Polityki na Uniwersytecie Warszawskim oraz Prezes Zarządu SANP UW.
Do badania wykorzystano techniki mixed-mode (CATI – wywiady telefoniczne ze wspomaganiem komputerowym; oraz CAWI – ankieta on-line na panelu selekcyjnym). Co ważne, ogólnopolska próba była reprezentatywna ze względu na cztery cechy socjodemograficzne: płeć, wiek, wielkość miejsca zamieszkania oraz województwo. W związku z tym można stwierdzić, że badanie jest reprezentatywne pod względem statystycznym.
W „Badaniu cenowym aptek online” specjaliści zweryfikowali, jak kształtują się ceny pięciu bardzo popularnych i szeroko dostępnych leków OTC – Allegra, Apap 500 mg, Polocard 75, Stoperan i Magne B6. Badanie objęło dziesięć aptek internetowych, m.in. Gemini.pl, Cefarm24.pl, DOZ.pl, ZIKO czy Melissa.pl.
„Do badania wybraliśmy koszyk pięciu najpopularniejszych leków OTC o dużej dostępności, relatywnie niedrogich i nieregulowanych administracyjnie. Badanie aptek stacjonarnych wyraźnie pokazało, że różnice cen są bardzo istotne. Najtańszy koszyk online miała apteka internetowa Gemini.pl, a dwa kolejne miejsca zajęła Ziko oraz Melissa.pl. Różnica pomiędzy najtańszym a najdroższym koszykiem wyniosła ponad 25 zł, co daje ponad 40% więcej dla najdroższej. Trzy najdroższe apteki online to I-apteka, Świat Leku oraz Apteline” – tłumaczy Małgorzata Kamińska, ekspertka ds. badań jakościowych z CBM Indicator
Najniższa wartość koszyka zakupowego to 62,02 zł. Z kolei średnia cena koszyka we wszystkich badanych aptekach internetowych wynosi ok. 76,10 zł.
„Badanie obecności magistrów farmacji” zostało przeprowadzone z wykorzystaniem metody Mystery Shopping, czyli tajemniczego klienta, który weryfikował obecność farmaceuty w aptece. Przebadano 50 aptek. Trzeba tutaj zaznaczyć, że według przepisów Prawa Farmaceutycznego zapewnienie obecności farmaceuty podczas godzin jej otwarcia jest obowiązkiem podmiotu prowadzącego aptekę, który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa pacjentów.
Spośród ogółu przebadanych aptek w 12 z nich (24%) podczas wizyty klienta nie było magistra farmacji. W kolejnych 4 (8%) najprawdopodobniej go nie było, ale nie udało się tego potwierdzić. Wszystkie 16 aptek należało do grupy tzw. aptek indywidualnych. Jednocześnie magister farmacji był obecny we wszystkich aptekach sieciowych poddanych badaniu.
Tajemniczy klient weryfikował również opcję uzyskania recepty farmaceutycznej. Spośród 50 badanych aptek w 21 było to możliwe. W 18 z nich wystawienie takiej recepty było płatne. Średnia cena recepty to 32 zł. Głównymi powodami odmowy wystawienia recepty farmaceutycznej były: brak obecności farmaceuty (dla aptek indywidualnych) oraz brak pewności farmaceuty co do zasadności wystawienia recepty będący wynikiem braku możliwości wglądu w IKP danego pacjenta (dla aptek sieciowych).
Więcej wniosków i szczegółowy opis badań dotyczących rynku aptecznego można znaleźć na stronie internetowej.
Badanie zostało sfinansowane przez CBM Indicator w ramach projektu badawczego „Sytuacja pacjentów w Polsce w latach 2024-2025”.
